Page 10 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט

:Ȳ´Æ³ É´»¸³Æ

ipe{i irm{ |xu six ftitmm}|v-|vgmii lmr h|i~h qpive hkr}

`ce h m ydwqc hb nh_ nhoqk nhoqm yd_wsws qahk_ukhs ghm gwhu_` ,cmdbjd hbh` ck`v go_mwqb gwqdd pq d_dd k_wq`h_ ,lhqdbh loh_xd lhqdbhc xbdv hwsp nds lhwm_m wqgoehdg
ÁÄÀ·É²³ ·È ÁÄ··Ä´ ºË»Â Áʲ» ÄÊÄÊÄÀ Á·² ,É»Ê·È Ê²» 20 Êij»² ,¾"¸ÊÄ´Êijµ¾²´¶µ·¶»¶ËÀ 'Ê´"¶Ê¶ ¼Ê·µ Áʲ··Ä´ ʳ¹ÌÂ

ÁÈĸƲʲ ¼»¸ òµ ¾¾½³ ʲ – ·¾ ¶À·µ³ Á¾»·Æ²³ ¿»² º²¶ ÊĽ¾Ä·· ,Ä"»¸ ²É»ÆÃÀ É"¶Ê¶ ¸»² "¶¾³É" Á·Æ Á»ÂÄ Êĵ ¸² ,¶ÀµÉ¶ Ľ»¾ºÃÂ·É »³³·¹ ¿·Ê² ºÀÄ ¶Ê·Ì¶ ̹ÀË ² – Éʲ» ·»Â
´Â·Ä Á² ¸»² ,ÊÆà ¿Äµ Á»² Á»»¸ Á»»ÄÀ Á·² ÁÊĺľ³ Á»»¸ Á¹ ²Ë·Â ºÄ·· ÊÆà Êĵ" ´»µÂ´²¸ ,Áɷʵ ·È ÃÄ º»»ÉË»µ»² ò·· Å»·² Ì·µ·Ã» ĺÃÄÆ »µ Á·Æ Ä»»² ·À»É" ÊÆà ¿ÄÂ·Æ ´Â·Â»»ËÊÄ-Êĵ»·· »µ º»À ¶Ê·Ì
¾½³ Ì·Ä»µ» Ľ»»Ê º»À ¹À ¿Äµ Á² º¾»Æ Á·² »Â¹·Ê ²»Éû˷µ ¿"»Ê¶À È"¶´¶ ,"¿Ä»»² ÁµÄ» »»³ Á·² ,Ê·µ ʹ² Ê·µ ¼ËÀ ºÊÄ·· Á·² º»·³Ä´ ¸»² ²¾·½µ ²½Ê½ ¸»² ò·· ¶Ê»È» ÄÂĺ¾Ä¸ ² ,"·¾³É·
Á·² Ì·Ê·µ¶ Ì·Ê·É ,¶µ´²· Ì·µ»Ã¹ ,¶Ê·Ì¶ »ÂÀ½À ¶ËÀ »³Ê È"¶´¶ ,¿»¾Ë·Ê» µ"³²´ ¾"ȸ »·· ,˵·É¶ ̽²¾À¾ Á³»ÊºÄ´ ¿»² º²¶ òµ ¿»²Ë·Â Ľ»»Ê "Ê帻·º" Å»ÉÀ ´»µÂÄ»»¸ ,¶³
¾Ë ·Ìĵ Á»³»¹ÊÀ¶ ¿»Â»ÂÄ Äʲ³ÂÊľ Ä»»Ë ¿Ìà ,Ì»µÊ¹¶ ¶µÄ Ç"µ»³ ʳ¹ ¾"ȸ ¿²ºËÊij¾²¶ ò·· ¿»Â»ÂÄ Ê帻·º ,ÊÆà ¿Äµ Á»² Äɲº ºÄ¸'À Ì·Ê·É ,¿»´¶ÂÀ· ¿»Àĺ ,Ì·µ»Ã¹ ,¶µ´² ,¶½¾¶³
.¿µ² ,¾"ȸ ´Ê·³ÃÀ²»¾»·· ʲÀº²Ã Ç"À·µ È"¶´¶ Ãľ² ,²³Ã ¾²ÊË» »½Êµ· ̵¶ Ì·µ·Ã» ¿·Ê² ÁÄÀÄ » µÁ»²ºÂ²ÀÊĵºÊÄ··Ã²··¼²¸ÄµÄ» ,Ì·Ê·µ¶
É"½ ,²"º»¾Ë ʲÀº²ÃÀ Ê"·Àµ² É"½²"º¹¾³»· ·Äµ» ÁÄÀ¾ ,"¶¾³É" Á·ÆÁÌ»²µ·Ã»Á'Æ»·² º»·³Ä´ ɷʵû·² Á² ,"¶¾³É³" ÃÄ Á³²¶ »»¸ ¸² ¿»ÊÆÃ
xhws gohhxwq wsp wqb c dk`v wbc Ì»ÊÉ Ç"À·µ È"¶´¶ ,²"º»¾Ë ˺²É·ÀÀ Ê"·Àµ² ¿Ì·³² ̾³É Á»² ÁÈÄ˴»ʴ ·È ºË»Â Á·Ê¹² Ê·µ ,¿»ÊÆà Á»² Á² ºÆ² ¼»¸ ºÃ»·ºË'Àò··º»À
Êĵ ºÂ»¸ ÁƲ¾Ê²Æ Á»·Ë ¸»² ʲ» ´»È²··È ²"º»¾Ë ¿»·³Â»Ê´ '»ÄÀË »³Ê Á·²´¶ ,²"º»¾Ë ¾²·» .Á·½¾¶» Ê·¶º Ê·ÉÀÀ ¸»² ¶¾³É ĵĻ ò·· Á³»¾ÉÄ´À²È ÃÄ ¸»² ²µ Á·² ,¿»Â·Ê¹²· ¿»Â·Ë²Ê
²Á»·ËÁ·² ,ÁÄÀ·É²³ ·È ²µ ºË»Â ÊÄÀ ¸»² ÊÆà .²»À˵ ²ÌĻà Ã"¹À Á'º»À º´»»¾Ä´Â»»Ê² ÊÄ º²¶ ¶À·ÈÄ ¶Ä»´» ² Ì·²¾Æ ̷ÊĶ º»À ,¿·¾³ ÊÈ·² þ² µ¹² ɵ·ƾ
·È Ä´²Êƽ²Â ² ʵý ºÊĶ'Àò··º»»ÈÄÊÄ´Âľ Á ½·Ì¿ÄµËµ·É»ÊÆÃľ²Á·ÆÁ»»¸·ÈºÉ¾À .¿Äº ¾½· Å·È ÌÆ·ÂÀ ²Ì»»¾ÄÀ »¾»À³
»ÊË» ¾½ ·³ ·´ÂÄÌ»· ,ÊÆà ¿Äµ ÁɷʵÊij»² Ë»ÊÆ k`y hos wh_c ÁÊ»ºÉľ²É ·È ÁÄ··Ä´ ¹»¾ÈÀ Á·² ,ËÉ·³À¶
.³¾ ÃÄ ¸»² ,ÁÄ»ËÊĸ»²ÊÆÃÊĵÁÄ···ÌÄ˳ ¼»¾ÊĶº²¶ÊÄò·· ,¿»Ë·µ´· ¿»²¾À Ì·ÊÈ·² w`fmc ybd`q
»µ ÁÄÀ·ÂÄ´Æ»·² ¶¹ÀË º»À ºÊÄ·· Êij»Êĵ ,¾²ÊË» ³Êɳ ºÆ²Ë³»¾ º»À Áʲ··Ä´ ¾"³ÉÌ ÁÄ·· ,'³ '²»µº»·¾ ,ÁÄ··Ä´ ʵÃÀ Ë»ºÉ²ÊÆ ÁÄ··Ä´ Ê»²À ¾²À ÁºËÊÄ ¿·È º²¶ ÊÆà Êĵ
Ľ»¾ÊĶ Ä»»Â ² º»À ,ÊÆà ¿ÄÂ·Æ ´Â·Â»»ËÊÄ-Êĵ»·· ,¾¸Ê³ Á²È »Ã½Â Áʲ··Ä´ ÃÄ ¸»² ¿·ºÄÀ·² Ì·ÊĶ Ľ»»Ê ÁÄ··Ä´ Ż÷À ÊÄ º²¶ Å»·Êĵ »³Ê ´"¶Ê¶ ʳ¹À Á'½Ê·µ ,º"ÂËÌ ÌÂ˳ ¾³Ì »ÂÆ
ÊÄµÂ»É Ä'³·Ë¹ »µ ¼Ê·µ Á³Ä´Ä´Ã»·Ê² ,²Êµ·¶À ´·ÂÄÌ ² º»À ¿»Â»»ÄÀ· ¿»µÀ·¾ »µ ´»µÂÆÄ˲ Ä´»µ'½·Ì ²¾À ,Ì·¾³É ľ² »µ ¿·Ê² ̷ʲ¶· »³Ë·Ì »µ³½ÂÀ ,¾"¸ÊÄ´Êijµ¾²´¶µ·¶»¶ËÀ
Á² ºÊ»ºÃÄ··Â»² Á³²¶ Ľ¾Ä·· ,ʳ¹À ¿ÄÂ·Æ »»³ ¸»·¾³ ºË»Â ÁÄ··Ä´ Á¹ ²Ë·Â º²¶ ÃÄ .»Â¹·Ê ,Ì·Ê·µ¶ Ì·Ê·É· Ì·µ¾·Ì Á·² '¶Ìµ·³ÄÁ·Æ¿»Â»ÂÄ ÊÄʲÀº²Ã Á´»µÊÄ»»Æ ¿ÄÂ·Æ Á·¸ ² ,¾²·» Ì»ÊÉ
Ì·¹·¾ »µ Á³Ä´·Èû·Ê² ˵ÉÀ³Ë ¶ËÉ ¶µ·³Ä ,ÁºÊ²Ã Á·² ÁÆ»º ľ² »»³ ʲ ,¶Ê·Ì »µÀ·¾ ,¿»É»µÈ Ä´»µÊÄ»ÊÆ Á·Æ ¿»²¾Æ ¿»Ê·Æ»Ã Á·² »½µÊÀ 'Ê ¶¾Ä µ·²À µ³½Â¶ »Â³Ê¶ µ»Ã¹
¿Ä»»Â ² Å»·² »»ÂòµÂ·Æ Á»»¸ ʵÃÀ ÃÄ Á·² ,Ì·»ÂË »Ê³µ Á·Æ º¾²¶Â»² ÊÄ´»ºÊ²Â´»»² Á² ´»µÂÄ»»¸ ,¿¶»µ»À¾Ì »µ»À¾Ì· Ä"»¸ É"¶ºÄ˳¶ »µ»À¾Ì ¾¶ÂÀ ÊÄ´»ÊÄ»´Â²¾ Á·² µÃ»»À ¾"¸ÊÄ´Êijµ¾²´
¿»ÂÆ Á·² Ì·Æ÷¶ ľ»Æ º»À ,ÁÆ·² Á½»¾ÊĶ ÊÆà Êĵ ´»µÂÊÄ·· ,¿µ² ¾Ë ·³¾ Á»½Ë·À¶ ¶Ê·Ì .¿»Â»ÂÄľ²»µÁÊĽ»»Ê²³´»µ¾ÊÄƺ·ºÃ·²· º²¶ ò·· ,³¾ ³º» ¾¶Éµ ¿»¾¶Ì ¶Ê³¹
.Á'̷˵¹ ·Â»Ì·³² Ì·¾³É Á·Æ ¿»Â»ÂÄ Ä¾² Ê²Æ µ·Ã»¶ »µ Áº¾²¶ÊÄ º²¶ ¾"¸¶µ·¶»¶ËÀ »³Ê Á»»¸ ·È ºÉ¾À Áʲ» Á·Æ ¶Ä»´» ² º´»»¾Ä´Â»»Ê²
¿Äµ ÁÄ··Ä´ ʵÃÀ ÊÄÃij ÁÄÀ º²¶ Ì·»¾¾½³ .·Â»µ»³ ·Â»Ì·³Ê· ,¿»Â³Ê· ¿"»Ê·Àµ²¶ »¾·µ´ Á·Æ Ì·½Àö ÄÀÄʲ·· ʵÃÀ ÃÄ Á'¸»³ ,¿"»¾³·ÉÀ· ¿»²Â ¿»Ê³µ Ê帻·º
ºÆ»·¾ Ãľ² ¸² ,ÊĵÂij ĵ»»³ Á·Æ ¾ÄºËû·² ¿·¹Ì ¿Äµ Á»² ÃÄÆÄ º½·¸'À ÁÄ·· ¸»·¾³ ºË»Â ºÉ·ÊµÄ´Ã»·² µ¹² ¶Æ ¿¾·½ Á³²¶ Ľ¾Ä·· ¼»´ ´»µÂÊÄ·· ,Ê·²¾ Á³Ä´Ã»·Ê² ÃÄ Á·² ÷Ƶ¾ Á»»¸
¼²Â ¸»³ '² ɾ¹ ³»·¶Â² Á·Æ ,'³ '²Á·ÆʵÃÁ'Æ»·² ÁÄ·· – ÃÄʵ² ÊĽ»¾Ã»¾Ëû·² Êĵ ÊÆà Êĵ ¸»² ÁË»··È ,Ê·³»¹ ¿ÄÂĺ¾Ä¸ ¿Äµ Á·Æ ´Â·Êĺû»´²³ .¿»À¾Ë Á½· ¿»³Ê »»³ ºÆ²½ÄÈ
.'³É¾¹ ÊÆà ² ÁÄ»ËÊÄ ºË»Â ¸»² ´²º Á´»ºÂ»»¶ Á'¸»³ ,Ä"»¸Ê²Àº²ÃÀ¶ËÀ¼Ê³¶É"¶Ê¶ ÁÊÀ ,»»¸ Á»»¸ Á»² û·Ê² º´ÂÄʳ ʳ¹À Êĵ »··
nqdd ,dkmq hws nhhe wudv du nqddqa cjde gxho wq g_c wqbhhk .gq`w_ ¾"¸ÊÄ´Êijµ¾²´¶µ·¶»¶ËÀ 'Ê´"¶Ê¶ ʳ¹À Êĵ Á·² "·¾³É· ·À»É"ÊÆà Êĵ
.c cfknw_ddqawgsowqeh_b pxy_uyhjv `xkhk
_ ns_wgqa cfsxmc ho` hb n`_c cwhgs nhhe i_o ,w`bc _ksk g_c wq p_dd ydk`v qk_ rhdwqb gojhhuw_s ,iqkgqk` nd_ wqgqk` nqddqa cjde g_c k e wqawq`bk_a cbdch cxm w a cwc w`fm wqb
wq p_dd , lhymc yhhfy nds yd_ lhh` ,`ce h m ydwqc hb du cspdc pqk_ nqkgoh`ohh_ du nqddqa ghkfm wq g_c f oxy yox` .ns_wgqao_ cwhyh c`hf` nw_ddqa k`vyo eh_ dwsp e_ ,cjde nqoqe ahohhdd p_dd du
n`qawq`h_ n j_o nhdx ,cwhgshbwqbhh_i_ddqaw_v_n`hwxqadug_c ,lh_ hh` nahks_ wud_ wqwqhhg wqb k_e p_ddw_s e_ ahboa_e ,wsp _ nh_ wqb nw_ddqa lhdvm ahgjhw lh_ hh` eh_ p nd_ ,k_wxhydudsykj`
.cham n w_s wspc njdy lqb .n`_c c_oc ihd_ qwqbo_ nk_e ,c`wb_ . tdf`m dhkq yewjm dywdy lhos`m cwdy` vpdqc kj k ef wm_m
cfsxmcho`hbn`_c ,c pxy kdk_ ,cwhgsnhhendsw_hldu pdsbk nqddqa wbpm nd_ ` _ hb ghdk nqddqa wbpm pqk_ g_c wq _ ahboqhhe ,cwdy` nqddqa cadc wq g_c nbhhx_` nd_ khgx
nw_ddqa k`vyo wqbhdd eh_ pq nd_ ,wsp lqods ` vkf lqb gvdwbqa ghm gwhu_` , dk`vd dmhv n`qaqa nqm_o _ g_c wq p_dd wsp lqb _km ,lduq f y _ nd_ cpows` vpdqc ` cq` _ nds adehm wqoqgkqe
wq`h_w_s nhdx eh_ ,vkf wqgxwq wqb hdd hdoqa nd_ ,k_wq`h_ c`c_` bmfo wsp _ hdd eh_ p_dd ,nhoq dyd_` nhoqk nhoqm ydcac qjhkwqc qohhe .yd_hv`nd_cbmycnhhendsneqdd_nj_mnS_ ,ydbhpfd cwdy` xdbad
pq nqdd ,nqmdv_` du _b gxho nhdx eh_ pq nqdd ,nw_h i_p_ n_b gohe .nqm_o qkds nhhe emdwm , `ce h m ydwqc p_b ahbosdw ,ihe w_s yfom kq` v cac hwsp nh_ g_cqa wq g_c ydvh`b qkqhuqsp _
nhdx gqdd m nqdd ,vdvphdw_ nd_ ao_kw_s wqb wbpj ihe gwqjqc nw_ddqa pq eh_ ,g oxy y`g xbdf ,pdsbk phdw_ eh_ p nqdd rjhy nh_ ,xg_vodm `dohb yh` hwsp hb du kkj`d ,k ue xg_vodmm weqk_
wqb nqmdvqa eh_ ,a sxy kdk_ xbdf` hchd ,dwd_k nhhe cjde k_m_j_o lqods nqe nqv m hdd ,wd`hu lhh` pqmqw_ qoqs_ ghm nqmdoqashd_ ,dhwdqo ydoxm i_o yd_hv` qxhkwqgphd_ n_ nqddqa codv g_c wq p_dd
lhos qahghhekhs _ ghm ,vdwb nds phdw_ eh_ wsp wqb nqdd ,_`g _mdh gsw_bqa pq wq g_c ,aodohhxwq hb nds ghhu quwdv _ i_o e_ ,yd_hum ,dh`_ h`_ ,qbhhe nhhe nqdd ,dhyd`_ yh`m ydvh`b lqb ihxmm ahboqhhe
nd_ ydspdc qahk_ukhs ghm gkqgxqaphd_ nhhx ihkwqc ,ydxbf .nvdwbwq`h_ xhws nds du ihe nqddqa cjde i_o g_c k e wqawq`bk_a h`u lhhf w f cwc
._wdvc hohq cohefy wx_j ,lhodvhy n`hdcqao_ k e w`fm wqb g_c k`y hos kq nhhaphdw_ n j_o wqb do` ku` dhwf_kd k ue c`dxy hjwb kq` v cac hh` nhhe rsdypm
nw_ddqa vdwb lqhho lqb hh` ihd_ eh_ vkf nghhddu lqods rdp g_cihew_swqyq` ,lhohhqm nds ydspdc ydwqc qahk_ukhs ngk_cwq .k ue `w wqxg_vodm
hkdba nds ngk_cwq g_c k e w`fm wqb p_dd yd`dxy hb gahhkqadu qoqs_wgqa-xhws nds wud_ nphdwa _ i_o gkm_eqa nxhdduoh_ nhdx lhohoq hb du cjhxm _ gkvhddgo_ lh_ hh` ihe g_c nw_h hb ghm
_ g_cqa dydwf` hmh` i_o g_c wq lqdd ghm ,lbdvc wdbm lhvpdsc nd_ ,lhodwf_d lhodmbv lhwsp qgo_v_`md_ qgsdgxw_s nh_ ydk`v nds ahboqhhe p_dd ,cmdbjd hbh` ck`v ndxk` go_mwqb nwqdd p_dd
_kdsks` ydjhw_` vhwdu lh_ nwqsgoq hhe nd_ ,cjkc` nymd _xm _ i_o n`qaduphdw_ ,dbh yhox nhhe rhpdm du nqddqa bbdqm lh_ g_c p_b tk_ i_o wq g_c ,lhwsp nh_ nhhe du nhhqm i_p_ gohd_ddqa n_ ahboqgx
ghm nqkghg_` lh_ ahboqdg ,k_wxh hacomd ydjkc wdwh`d _yhhwd_b .vkf p_dd lhohoq qk_ nhhe gvkm nds cbd`q hb du nqmdoqa ihe n_mwqaodh ²"ÃÈÉ ³¿È³ È¯Ç .
.f`xkxydodxkqoqgkqe wq g_c ,pdsbk vkf nghhddu lqb nghhwadu n`hdcqao_ g_c wq nqdd cjkc` lhodx lhohoq lyp hu ,k_wxh hacom hu ,wdb wdbm ck`v` nqoqe
,lhkxdwh b `_w k ue ehhwaodh bdb h`w whb_c nd_ac nds lh`yjm hb pqk_ g_c wq nqdd nd_ ,lhmh` ydqx `dw xmm w_swqb gqmbhddqa ydbdph`lhodxlhohoqqwqbo_wqb_ ,xwdsm ahwqcqa gxho nqoqe p_dd
pfos h`w whb_c nd_ac ,n_mhhws b `_ k ue wq`khe k_sw h`w u cac n w_s n`qaqawq`h_ pq wq g_c ,lhohoq hb ghdk nhhe wbpm gahgw_sqa .k_wxh ho` hjwbd ydbchc
k ue nwqgx cxm h`w kdbac nd_ac ,k_qwgo_m b `_a k ue aodwsxwhc .cwhgs q mhudks nhhe wqbhh_ aqg nqu ehdk` ,b pxy kdk_ ` ldh` ,cham adplqbndsnhoqnbqhgojhhuw_sg_ddhwsihew_swqg_c`hdco_
_ gfk`hd ,hw_ddb_b `_k ueehdwv dkxh`wu cac ,nhuqw`qb b `_ ydhc nd_ ,lhohoq qk_ rhd_ nhhadujwdb cham lqb ngq`qa g_c wq eh_ nghhu qahgohhc dkhs_ .wsp _ nh_ ns_wgqa k_m_ w_o g_c wq p_dd
nh_ ,q he v cd`_ hacom wdwh`` ,_ ghkx xg_vodmm w dmb_ v j khdd wq p_dd _b eh_ p ,gahboqqa gxhoj_o wq g_c lhohoq i_p_ gxho eh_ p nqdd ,lcc lhmh` gbqwqas_ ,gq`w_ qgjhhk _ gxho pq ·¸¸Å Áȸ²¸¯
i hend_ydvh`bphdwa_g_cqag_cw`fmwqblhwspp oqmqdd ihd_ hde_ nd_ ,nhhe rhpdm khdd wq d_dd lhohoq qwqbo_ nd_ ,nqmqophdw_ _ hhp nhwqb nahkqa eh_ ,nqkghm-ide qoqghwxqaw_s qahgohhc hb nqddqa
.nhwqb nqddqa qxqyxm ahboqgx wq gqdd ,wdvm wqhhe gojhhuqadu gxhoj_o lhohoq i_p_ hh` wq g_c .lhohoq qoqsw_ddw_s qk_ nhhe du t`vm ,cj_km _ hhp nd_ cmjf !
cwdy k `v c xm hb wqgjhhk nhhe nhdx gqdd gk_mqb khhdd ,cachbi_onhhelhkxmp_b wqgwqbodc nds wud_ n_ n`hkvqam_u lh_ ihe g_c lhoxc ixm`