Page 5 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 5
'„‡ '
„"‰ " '
‡‚‡‡ ‡
±"ÈÉ »´»¯ ±"º ,È"³ÆÁ ¾Á½´ÆÁ±½´¯
»°Æ½ ·¯³ ÇÁ À¯´´ ,·°¸¸ÇÈ »"µ ķǯ´´È »ÇÁ° °Ç³ ÇôÀ´ ÇÆ´¶ ÇÁ·½¸Ç¯° ÇÁ² À¯´´ ²¿Á±»¯Ã
·»¸¸ÅÇÁ² ·¯³ ÇÁº»Á´´ ,Dz¿Àº»¯ ·¯·È ¾´Ã ÇÁ·Á´´Á·¯ÇÁ± ¯ ,³"Á ÇÁ°Ç¯Ã »¯Çȸ 'Ç ¾´Ã ¾Á´´Á±
:²¿Á±»¯Ã ¸´´ ¾Á´´Á± µ¸¯ ±¿´ÇÁ²»¸È ¾¸¸µ .¾Ç¯¸ ¾°Ç´¶ ¸² ¾´Ã ¾²¯µ¸ÃÁ ¾´¯ ¾·Æ¯Ã Á²¿Á±»¯Ã ¸²
´²º»»ÊÆ ¿·È ºÆ²½Ä´Ã»·Ê² ¼»¸ Á³²¶ ÁÄ»·ÊÆ ÄË»µ»² Á»² ¸Â·² ·È Á»»Ê² ÁÄÂĸ Á˺»»µ »µ ò·· ¿Äµ½²Â ¼»»¾´
»µ ¼Ê·µ ÁÄÂĸ »»¸ ³»·² Á·² ,ÁÃÄ ÁÆ»·É·È»»² ,´²ºÉʲÀ ÄË»µ»² ľ² »µ ÁÄÀ·ÂÄ´·È Á·² ºÊ»ÉûÆÂ²É »»¸ Á³²¶ ,º²ºË
ºÂÄʲ··Ä´Â² Áɲ»¾²Ĕ »µ Á³²¶ ,Áʲ··Ä´ ºÂÄÉÊĵ Áɲ»¾²Ĕ ¿»Ì³ »¾Ä³ ÄË»µ»² »µ .Êĸ»»¶ ÄÊÄÃij Á·² ÁĴ·ÀÄÂÊĺ·²
,ÁÆ»·ÉÊ²Æ ºË»Âʲ´ »·ÊÆ ÄË»µ»² »µ Ê²Æ Á¾²¸ »»¸ ,ÁÊÄ»·Ĕ »µ Á·² ,ÁĴ·»·²·· ÄÊÄ»»¸ Á·Æ Á³»ÊºÄ´Ã»·Ê² ÁÄÀ º²¶
Á³Ä´Êij»² òµ Á»»´ »»¸ Á¾Ä·· ,ÁÆ»·ÉÊ²Æ ²» Á¾Ä·· »»¸ ³»·² Á·² .Á˺»»µ-Ãɾ²Æ »µ ÁÄÀ º²¶ ÊĺÊÄ ÄÊÄ»»¸ Å»·² ºÈĸĴ»»Ê²
»µ ò·· Á·² ,Á˺»»µ »µ ·È ¶"µ ,Åʲµ²³ ÁÄÀ ·²·· ÁÄ··Ä´ ÁÄÂĸ ò·· ÁĴ·»·²·· ÄË»µ»² »µ Á·Æ ¾»»º ÊÄû·Ê´ ²
.Á´²¸ ·È ´»Êij»² ¸»² ,Á»»¸ Á¾Ä·· Á·ÆÊĵ ÁÈÂÄ··ÉÄÃÂ²É Êĵ Á·² ,Áʲ··Ä´ º¾Ä´»¸Ê²Æ ÁÄÂĸ ,ºÂÄ´Ä´ Ľ»¾ºÃ»ÊÉ »µ Á»²
·È »»¸ Ê²Æ º²¶Ä´ ²Ê·À Á»·Ë ÁÊÄ»·Ĕ »µ Á³²¶ »·¸² º½ÄÊ Á»»É º²¶Ä´ ºË»Â ÊÄÀ Á»·Ë º²¶ Ì»³¶ ¾Ä³ ÊÄË»µ»²
»µ »»³ Á´»ºËÄ´ ¸»² ÊĴ·¶ Á·² º»·Â ÄÊÄ··Ë »µ Á·² ,ÁÆ»·ÉÊ²Æ .´Â·Â»·²·· ÄÂÄ´»»² Á»»¸ Á»² Á»»´·ÈÀ»»¶²
...Á³»»¶Êĵ ¿·È ºË»Â ¸»³ ´²º ·È ´²º Á·Æ Áµ»² ÁºÊ²É Êĵ Áʲ··Ä´ ºÊ»ÆĴ»»² ¼»·² ¸»² ´»º»»È½»»¾´
* òµ ¾»Æ»·· ʲ ÁÆ»·É»»² ºÂÄÉÄ´ ÁÄÀ º²¶ ÁÃÄ Á·² ,¿ÄºÃ»Ã
¾»Æ ÁÄÂĸ ,Áº»»È ÄÊÄ··Ë Ľ»¾´ÄʺÊĵÀ·² Ä´»¸²µ »µ Á»² ¿·À»Â»À" ²ÁÄ··Ä´¸»²Ã²µÁ·² ,º´»ºÄºË²³ º²¶ "¾ºÊ²É"
ÊÄʵ²ÃÉľ² »µ .²Ëʲ·· Á»»É ÁƲ¾ºÂ² ,»»¸ ÁË»··È ¼»² ,Áµ»² ºË»Â ÊÄÀ Á»·Ë ÁÄÂĸ ÁºÆÄËÄ´ ÄË»µ»² Á»»É ."¿·À»Â»À³Ë
Êĸ·² ºÊ»ÆÄ´Êij»Ê² Á·² ÁÄ··Ä´ ¾µÌËÀ ¼»¸ Á³²¶ ¿»µ»Ã¹ ÊÉ»" ² Áʲ··Ä´ Áµ»² Ê²Æ ¸»² º»·Ê³ É»ºË ² Á·² ,ÁÄ··Ä´
¾µÂÄÀ ¿¹ÂÀ ɹȻ »³Ê É"¶Ê¶ Ê"·Àµ² É"½ – Á'»³Ê Áû·Ê´ ij»¾ Á»»À º´Ä¾Æ ,º»·Ê³ ² ÁÄÀ·É²³ ·È »µ½³ ."Ì·²»ÈÀ¶
.²Ëʲ·· Á»»É ¶¹ĔËÀ Á»»¸ Á·² - µ"»¶ Ä"»¸ ÊÄ´»È²µ ¼ »¸Á·²´²ºÊ²ÆÊ»ÆÊÄ´»»¸Á³»»¶Æ»·²¼»¸¶"ÄÊĺ·À ²"ÃÈÉ ¹»¸´-¼¸°Å¿ .
¿»»¹ ¿¶Ê³² »³Ê È"¶´¶ ,Êĵ»Ê³ »»··È Ã'»³Ê ¿Äµ ¼»·² º»·Ê³ ÁÄ´ÂÄʳ ·È Êĵ¾ÄÆ Á·² ÊĺÊÄ´ ¼Ê·µ ÁÄÂ'³Â´'½Ê·µ²
Á³Ä¾Ã»·Ê´²ÁÄ··Ä´¸»²Ã²µ .ÊÄÉij ÁË»ÊÄ»·Ĕ ² Á·Æ
ÁĴ²´Ä´º»À ÁÄÂĸ ,¾"ȸ ¿Â·³ ³ÉÄ» »³Ê È"¶´¶ Á·² ¾"ȸ ºË»Â »ÊÆ·È ÊÄ´»»¸² Á»»Â Ê²Æ º²¶ µ»² ² ¾»»·· ,˻¾ĺË»»²
ʺÆ ºÊ²µ ¸»² ¾"ȸ ¿Â·³ ³ÉÄ» »³Ê .²Ëʲ·· Á»»É Á'»³Ê Á'º»À ,Áʲ··Ä´ ºÆ²½Ä´ ¸»²'ÃÊÄ··Á·² ,³·ºË »µ Á¸²¾Ê²Æ ºÊ²ºÄ´
.¾²ÊË» Ê³É ·È ÁÄÀ·ÉÄ´ ¼²Â ¸»² Á·² ,²"ËÌ Ê²» Á»² Áʲ··Ä´ .ºÊ² Á'Æ»·² Áʲ··Ä´ ÁòËÊĵ ¸»²
²Ëʲ·· Á»² Á³Ä´Ä´Ã»·Ê² Á˺»»µ »µ Á³²¶ ³"ËÌ Ê²» Á»² ÊÄÀÁ»·ËÊij¾Ä··Ä´Ä½»¾ºÃ»ÊÉ»µÁ³²¶º»»ÈÊĵº»À ·¸¸Å Áȸ²¸¯
ÊÄ ºÄ·· ,ºË»Â ÁÄ·· ,ÁºÄ³Ê² ¸·À µ»² ÊĵĻ ¸² ,¾ÄƲ³ ² Áµ»² »µ Á³²¶ ,Áµ»² »µ Ê²Æ ÁÃÄ ÁÆ»·ÉÊ²Æ º¾²··Ä´ ºË»Â ²"¸³ »"ŵ ƶŸ ɲ¸ÆÁ ¼Á¿´Ã ²»¸° Á·ÅÁ» À¯²
ò·· »µ ¸² ,¸»² ¿Äµ ¼Ê·µ ÁÄÀ·ÉĴû·² .ÁÊÄ·· "ºÉ»ËʲÆ" Á¾²È²³ Á·² ,ÉʲÀ ÁÈʲ··Ë Á'Æ»·² Ãľ² ÁÆ»·É»»² º¸·ÀÄ´ ¯·Á± ÇÁȵ²¯» ¾¸¯ >
ÁÄ··Ä´ ºË»Â ¾»»··Êĵ ÁÄÂĸ ,ľĺËúijʲ Á² º²¶Ä´ Á³²¶ ÁÄ·· ,Á¾²Æ ÁÄ··Ä´ ÁÄÂĸ ÃÄ .Á¸»»ÊĔ ĺÊÄÆÄÆÄ´ ʲÆÊĵ 10
„"‰ " '
‡‚‡‡ ‡
±"ÈÉ »´»¯ ±"º ,È"³ÆÁ ¾Á½´ÆÁ±½´¯
»°Æ½ ·¯³ ÇÁ À¯´´ ,·°¸¸ÇÈ »"µ ķǯ´´È »ÇÁ° °Ç³ ÇôÀ´ ÇÆ´¶ ÇÁ·½¸Ç¯° ÇÁ² À¯´´ ²¿Á±»¯Ã
·»¸¸ÅÇÁ² ·¯³ ÇÁº»Á´´ ,Dz¿Àº»¯ ·¯·È ¾´Ã ÇÁ·Á´´Á·¯ÇÁ± ¯ ,³"Á ÇÁ°Ç¯Ã »¯Çȸ 'Ç ¾´Ã ¾Á´´Á±
:²¿Á±»¯Ã ¸´´ ¾Á´´Á± µ¸¯ ±¿´ÇÁ²»¸È ¾¸¸µ .¾Ç¯¸ ¾°Ç´¶ ¸² ¾´Ã ¾²¯µ¸ÃÁ ¾´¯ ¾·Æ¯Ã Á²¿Á±»¯Ã ¸²
´²º»»ÊÆ ¿·È ºÆ²½Ä´Ã»·Ê² ¼»¸ Á³²¶ ÁÄ»·ÊÆ ÄË»µ»² Á»² ¸Â·² ·È Á»»Ê² ÁÄÂĸ Á˺»»µ »µ ò·· ¿Äµ½²Â ¼»»¾´
»µ ¼Ê·µ ÁÄÂĸ »»¸ ³»·² Á·² ,ÁÃÄ ÁÆ»·É·È»»² ,´²ºÉʲÀ ÄË»µ»² ľ² »µ ÁÄÀ·ÂÄ´·È Á·² ºÊ»ÉûÆÂ²É »»¸ Á³²¶ ,º²ºË
ºÂÄʲ··Ä´Â² Áɲ»¾²Ĕ »µ Á³²¶ ,Áʲ··Ä´ ºÂÄÉÊĵ Áɲ»¾²Ĕ ¿»Ì³ »¾Ä³ ÄË»µ»² »µ .Êĸ»»¶ ÄÊÄÃij Á·² ÁĴ·ÀÄÂÊĺ·²
,ÁÆ»·ÉÊ²Æ ºË»Âʲ´ »·ÊÆ ÄË»µ»² »µ Ê²Æ Á¾²¸ »»¸ ,ÁÊÄ»·Ĕ »µ Á·² ,ÁĴ·»·²·· ÄÊÄ»»¸ Á·Æ Á³»ÊºÄ´Ã»·Ê² ÁÄÀ º²¶
Á³Ä´Êij»² òµ Á»»´ »»¸ Á¾Ä·· ,ÁÆ»·ÉÊ²Æ ²» Á¾Ä·· »»¸ ³»·² Á·² .Á˺»»µ-Ãɾ²Æ »µ ÁÄÀ º²¶ ÊĺÊÄ ÄÊÄ»»¸ Å»·² ºÈĸĴ»»Ê²
»µ ò·· Á·² ,Á˺»»µ »µ ·È ¶"µ ,Åʲµ²³ ÁÄÀ ·²·· ÁÄ··Ä´ ÁÄÂĸ ò·· ÁĴ·»·²·· ÄË»µ»² »µ Á·Æ ¾»»º ÊÄû·Ê´ ²
.Á´²¸ ·È ´»Êij»² ¸»² ,Á»»¸ Á¾Ä·· Á·ÆÊĵ ÁÈÂÄ··ÉÄÃÂ²É Êĵ Á·² ,Áʲ··Ä´ º¾Ä´»¸Ê²Æ ÁÄÂĸ ,ºÂÄ´Ä´ Ľ»¾ºÃ»ÊÉ »µ Á»²
·È »»¸ Ê²Æ º²¶Ä´ ²Ê·À Á»·Ë ÁÊÄ»·Ĕ »µ Á³²¶ »·¸² º½ÄÊ Á»»É º²¶Ä´ ºË»Â ÊÄÀ Á»·Ë º²¶ Ì»³¶ ¾Ä³ ÊÄË»µ»²
»µ »»³ Á´»ºËÄ´ ¸»² ÊĴ·¶ Á·² º»·Â ÄÊÄ··Ë »µ Á·² ,ÁÆ»·ÉÊ²Æ .´Â·Â»·²·· ÄÂÄ´»»² Á»»¸ Á»² Á»»´·ÈÀ»»¶²
...Á³»»¶Êĵ ¿·È ºË»Â ¸»³ ´²º ·È ´²º Á·Æ Áµ»² ÁºÊ²É Êĵ Áʲ··Ä´ ºÊ»ÆĴ»»² ¼»·² ¸»² ´»º»»È½»»¾´
* òµ ¾»Æ»·· ʲ ÁÆ»·É»»² ºÂÄÉÄ´ ÁÄÀ º²¶ ÁÃÄ Á·² ,¿ÄºÃ»Ã
¾»Æ ÁÄÂĸ ,Áº»»È ÄÊÄ··Ë Ľ»¾´ÄʺÊĵÀ·² Ä´»¸²µ »µ Á»² ¿·À»Â»À" ²ÁÄ··Ä´¸»²Ã²µÁ·² ,º´»ºÄºË²³ º²¶ "¾ºÊ²É"
ÊÄʵ²ÃÉľ² »µ .²Ëʲ·· Á»»É ÁƲ¾ºÂ² ,»»¸ ÁË»··È ¼»² ,Áµ»² ºË»Â ÊÄÀ Á»·Ë ÁÄÂĸ ÁºÆÄËÄ´ ÄË»µ»² Á»»É ."¿·À»Â»À³Ë
Êĸ·² ºÊ»ÆÄ´Êij»Ê² Á·² ÁÄ··Ä´ ¾µÌËÀ ¼»¸ Á³²¶ ¿»µ»Ã¹ ÊÉ»" ² Áʲ··Ä´ Áµ»² Ê²Æ ¸»² º»·Ê³ É»ºË ² Á·² ,ÁÄ··Ä´
¾µÂÄÀ ¿¹ÂÀ ɹȻ »³Ê É"¶Ê¶ Ê"·Àµ² É"½ – Á'»³Ê Áû·Ê´ ij»¾ Á»»À º´Ä¾Æ ,º»·Ê³ ² ÁÄÀ·É²³ ·È »µ½³ ."Ì·²»ÈÀ¶
.²Ëʲ·· Á»»É ¶¹ĔËÀ Á»»¸ Á·² - µ"»¶ Ä"»¸ ÊÄ´»È²µ ¼ »¸Á·²´²ºÊ²ÆÊ»ÆÊÄ´»»¸Á³»»¶Æ»·²¼»¸¶"ÄÊĺ·À ²"ÃÈÉ ¹»¸´-¼¸°Å¿ .
¿»»¹ ¿¶Ê³² »³Ê È"¶´¶ ,Êĵ»Ê³ »»··È Ã'»³Ê ¿Äµ ¼»·² º»·Ê³ ÁÄ´ÂÄʳ ·È Êĵ¾ÄÆ Á·² ÊĺÊÄ´ ¼Ê·µ ÁÄÂ'³Â´'½Ê·µ²
Á³Ä¾Ã»·Ê´²ÁÄ··Ä´¸»²Ã²µ .ÊÄÉij ÁË»ÊÄ»·Ĕ ² Á·Æ
ÁĴ²´Ä´º»À ÁÄÂĸ ,¾"ȸ ¿Â·³ ³ÉÄ» »³Ê È"¶´¶ Á·² ¾"ȸ ºË»Â »ÊÆ·È ÊÄ´»»¸² Á»»Â Ê²Æ º²¶ µ»² ² ¾»»·· ,˻¾ĺË»»²
ʺÆ ºÊ²µ ¸»² ¾"ȸ ¿Â·³ ³ÉÄ» »³Ê .²Ëʲ·· Á»»É Á'»³Ê Á'º»À ,Áʲ··Ä´ ºÆ²½Ä´ ¸»²'ÃÊÄ··Á·² ,³·ºË »µ Á¸²¾Ê²Æ ºÊ²ºÄ´
.¾²ÊË» Ê³É ·È ÁÄÀ·ÉÄ´ ¼²Â ¸»² Á·² ,²"ËÌ Ê²» Á»² Áʲ··Ä´ .ºÊ² Á'Æ»·² Áʲ··Ä´ ÁòËÊĵ ¸»²
²Ëʲ·· Á»² Á³Ä´Ä´Ã»·Ê² Á˺»»µ »µ Á³²¶ ³"ËÌ Ê²» Á»² ÊÄÀÁ»·ËÊij¾Ä··Ä´Ä½»¾ºÃ»ÊÉ»µÁ³²¶º»»ÈÊĵº»À ·¸¸Å Áȸ²¸¯
ÊÄ ºÄ·· ,ºË»Â ÁÄ·· ,ÁºÄ³Ê² ¸·À µ»² ÊĵĻ ¸² ,¾ÄƲ³ ² Áµ»² »µ Á³²¶ ,Áµ»² »µ Ê²Æ ÁÃÄ ÁÆ»·ÉÊ²Æ º¾²··Ä´ ºË»Â ²"¸³ »"ŵ ƶŸ ɲ¸ÆÁ ¼Á¿´Ã ²»¸° Á·ÅÁ» À¯²
ò·· »µ ¸² ,¸»² ¿Äµ ¼Ê·µ ÁÄÀ·ÉĴû·² .ÁÊÄ·· "ºÉ»ËʲÆ" Á¾²È²³ Á·² ,ÉʲÀ ÁÈʲ··Ë Á'Æ»·² Ãľ² ÁÆ»·É»»² º¸·ÀÄ´ ¯·Á± ÇÁȵ²¯» ¾¸¯ >
ÁÄ··Ä´ ºË»Â ¾»»··Êĵ ÁÄÂĸ ,ľĺËúijʲ Á² º²¶Ä´ Á³²¶ ÁÄ·· ,Á¾²Æ ÁÄ··Ä´ ÁÄÂĸ ÃÄ .Á¸»»ÊĔ ĺÊÄÆÄÆÄ´ ʲÆÊĵ 10
