Page 9 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 9
:Ȳ´Æ³ É´»¸³Æ
»µ ºÆ²½·È º²¶ ¿¾·Ä Êĵ ÁÄ·· ,íÄÀË· ¶ËÄÂí
Ì»³´À¶ ̲Êɾ Éʲ» ·»Â³ ɹȻ ¿¶Ê³² Ì·µ¾·Ì »µ»Ã¹ ÷»½ ,Áʲ··Ä´ º¾»»ºÊ²Æ ÁÄÂĸ ò·· Ì·³»»¹Ì¶ »ÊºË
¿»À·½Ã Ä´»¸»Ê ÁÄÀ·ÂÄ´Êĺ·² ¼»¸ º²¶ ÁÄÀ Á·²
¿»¾Ë·Ê»³ ɹȻ ¿¶Ê³² Ì·µ¾·Ì ¾·µ´¶ µ"À¶»³ ̳·º¾ Êĵ ¸»² Á²µ Á·² ,Êľ²µ Ê帻·º Ä´»¾µÂÄÈ Á·Æ
Êĺ·² »µ º»À Á'»³Ê ¿·È Êij»Ê² ¿¾·Ä
»µ Å»·² Ì·¾³É »µ º»À Á·² ,Ì·ÊºË ÄÂij»ÊËÄ´
12 Á·Æ ÁÄƲ¾Ä´ ÁÄÂĸ Ľ¾Ä·· ,¿»Â·´¶ ¿»À·½Ã
ºÂĸ»·º ºÊĵ·¶ Á·² 50 ¸»³ ,ʲ¾²µ ºÂĸ»·º
ÁµÄ» ºÉ·ÉÄ´ Êij»² º²¶ »³Ê Êĵ Á·² ,ʲ¾²µ
Á·² ,¿»ÂÆ Ê·²À³ ÁÄ˺·²··Ä´Â² ÁµÄ» Á·² ,ʺË
¶ÂË ·Â»¾Ä ˵¹ÌÌË) ´»Â²¶ ¾ËÄ¾Æ ² ºÉÂÄËÄ´
·³¾ ÉÀ·ÄÀ ºÉ²µ²³ ¼»¸ Á·² ,(¶É·ÌÀ· ¶³·º
·È ¼»¸ ,·³¾ ̳µÂ Ê²Æ Êĵ·¸²³ ÁµÄ» Ê²Æ Ê·¶º¶
.¿»Â·´¶ ¿»À·½Ã Ľ¾Ä¸² ÁÄÆ²Ë ·È Áº½»¾ÆʲÆ
ºÂÄ··² ĺÄÆË »µ Á»² ÁÄ··Ä´ Á»·Ë ¸»² ÃÄ
Á² º»À ÁĴ²´·È ¼»¸ Ê·³»È Êĵ ÁÄ·· Áĵ·ºË
» µÁ»²Ãľ²Á·º·È¶"¸Ä³ º»»ÉÂÄò¾ËºÂ²
ľ² ÁµÂÄ··Â² Á·² ,É»µÈ Á·ÈÊ Á»»¸ ·È ²¾ÀÀ º¾Ä··
Á·² ,¿Ä»»² ÁµÄ» ·È ÁÄÀ·É² ·È Å»·² Áľº»À
ò·· ¿»¾·µ´ ¿»À·½Ã »µ ÁÄÆ²Ë ÁÄÂÄÉ »»³Êĵ
Äɲº Á·² .¶½²¾À¶ ÌÀ¾Ë¶ ÁÄÀ¾ û·² ¼²Â Á¾ÄÆ
»²³´ »µ Á³²¶ ,Á²µºÂ»¸´ÄºÄµÂÄ´¾²Æ½²Â»µÁ»²
Á³»·¶Ä´Â² Á»·Ë ˵·É¶ »¹·¾Ë »µ Á·² ˵·É
¸ ²ÁÊĽ»¸Ê²Æ·ÈÁºÂ²ÊÆľ²Å»·²ÁºÄ³Ê²
ž»¶ Á·² ¿»¾½ Ä´»º½»Ê »µ º²¶ ÊÄ»»² ÊĵĻ
Á³»»ÊºÆ»·² Á·Æ ,˵·É¶ ̽²¾À »µ º»À Á³»»¶·È²
.Á»Â³¶ ÌÀ¾Ë¶ ÁÄÀ¾ ¿»À·½Ã Ä´»º»·Â »µ
Á´»ºÊ²Ã»·Ê´ ¿·È ²³Êµ ¶Â½¶ »µ Á·Æ ¾»»º þ²
º¾ÄºËÄ´ ÉÄ··² ¸»² ,íÁ·Èʳ· ¶³¶²³í Á»»ÆÀ²É
·Ì»³ Á³Ä ºÊ²¶ íÊĺÂÄÈ µÂÄÀ²Éí ² Áʲ··Ä´
Á¾Ä·· ÃÄ ·²·· Á·Æ ,²º»¾Ë Áí»³Ê Á·Æ ˵·É ¶··²Â
»µ Á»² ÁºÄº»··»ºÉ² »µ ÁÊÄ·· ºÊ»ÊºÄȲÉ
ºÄ·· Êĺ²Ë ÊÄû·Ê´ Êĵ .´Äº Ä´»µÂÄÀ·É
ľ² Á·² ÁÄ·²Æľĺ º»À ÁÊÄ·· º²ºËĴû·²
² ÁÊ»Æ ·È û·² ¼»¸ Á¾ÄÆ Ã²·· Áº²Ê²Æ² Ä´»º»·Â
Á·² ,Á»»ÆÀ²É Á··»ÃÂĺ»² Á·² Áº´»»··ÈʲÆ
µÂ¸Ä··Â²ÊµÃ½Á¾Ä··´ÄºÄ´»µÂÄÀ·É»µÃ»·²½Ê·µ
ÁÄ·· ¸² ,ÊĺÂÄÈ µÂÄÀ²É ¿Ä»² ¿»ÂÉÃÄ Á»»¸
² Á´»»¾·È Á·² ÁÄÀ·É ¾»·· ˲À ÊÄ·· »»Ã ÊÄÀ»²
º»À ž»¶ º½·¸ Êĵ² ,ºÄ³Ê² »µ ·È ºÂ²¶
Êĺ¾Ä´ »µ ÁÄÆ²Ë ·È »·¸²»·· ,¿»É¾¹ Ä˻½ĺ
Á·² ž»¶ ÁÄÀ·É²³ ÁÄÂÄÉ ÊÄ ºÄ·· ,Á»»ÆÀ²É ÁíʲÆ
ºÄ·· ò·· ³²ºË ľĻÈÄÆà ² Á·Æ ´Â·º»»¾´²³
¼»·² »·¸² .ÃĻȲÊÄƲ »µ Å»·² Á´»ÆÊ²Æ ·È Á»»ºË
Á·² Ã'º¾²É º¾ÄºËÄ´·È Á»»¸ ʵý ºÊ²µ ºÄ··
.¶³ÄÊ ËÆ Ļ³Ë¶¾· »¹ ¾½ ËÆ ̷»¹¶¾ ,Ã'À»Ê²··
,Á»»ÆÀ²É Á´»ºÊ²Ã»·Ê´ ¿ÄÂ·Æ ÃɲÀ»¾É Êĵ
¼²·· ĺÃÉÄ Á»»¸ ¶"¸Ä³ ,ºÂ²ÀÊĵ »·· ,ºÄ··
(³² ¹"» - ¸"») ³ÉÄ íÊÆ ´²ºËÊIJµ Á·² ¼²··º»À
ÁÀ¸í ² Áʲ··Ä´ ÁÆ·ÊÊ²Æ ¸»² ÃÄ ÁÄ·· ,º"¾Ä³¶
² ÁÄÀ·ÉÊ²Æ ºÄ·· ÃÄ Á·² ,í¾½¾ ¶¾¶É
·¸¸Å Áȸ²¸¯ .Êĺ¾Ä´ ÃÄÀ·Ã Ä´»¸»Ê »µ ÁÄÆ²Ë ·È Å»·² ,Ì·¹·½
Á»² ,ÊÄ´»»¸ ¿Äµ ¿·Ê² ¿²Ê´²ÊÆ Ä´»µÂĺ˾·Æ
崻»»²Ê²Æ º»À ÁºÄ³Ê² ºÄ·· ÁÄÀ Á½¾Ä··
¿»Ê·Ä»Ë Á·² Ì·Ëʵ ÄÀ·ÉÊ²Æ Á²µ Á¾Ä·· ¼»·² »·¸²
²"ÃÈÉ ¾¿¶É¯´ . ,²º»¾Ë ȶ·²´¶ ¿»Â³Ê¶ ºÃÄ´ ij·Ë¹ Á·Æ
ÁÊÀ ɽ ¸² ºÄºÊ²··ÊÄ ¼»·² ¸»² ´»º»»È½»»¾´
ÁÄÀ·É ¼»¾ÂĸÊÄÆ ºÄ·· ,ºÃ³¾Ä¸ ²º»¾Ë Ê"·Àµ²
»µ º»À º»ÊËÊ²Æ »µ Áĺ¾²¶ ·È º»À Á½·¸²³
.Á·Èʳ·¶³¶²³·ËµÉÁ·Èʲ¾ÀÀÁÄÂĸ
! ¶ËÄÀ »Ë²· ¿»µ»Ã¹ »·· ̹ ÁÆÄË Á·² ,ºÄ³Ê²
.Á»Â³¶¶¸¿¾Ë¶Á»Âɳ¿¾·Ä²Ê·³
»µ ºÆ²½·È º²¶ ¿¾·Ä Êĵ ÁÄ·· ,íÄÀË· ¶ËÄÂí
Ì»³´À¶ ̲Êɾ Éʲ» ·»Â³ ɹȻ ¿¶Ê³² Ì·µ¾·Ì »µ»Ã¹ ÷»½ ,Áʲ··Ä´ º¾»»ºÊ²Æ ÁÄÂĸ ò·· Ì·³»»¹Ì¶ »ÊºË
¿»À·½Ã Ä´»¸»Ê ÁÄÀ·ÂÄ´Êĺ·² ¼»¸ º²¶ ÁÄÀ Á·²
¿»¾Ë·Ê»³ ɹȻ ¿¶Ê³² Ì·µ¾·Ì ¾·µ´¶ µ"À¶»³ ̳·º¾ Êĵ ¸»² Á²µ Á·² ,Êľ²µ Ê帻·º Ä´»¾µÂÄÈ Á·Æ
Êĺ·² »µ º»À Á'»³Ê ¿·È Êij»Ê² ¿¾·Ä
»µ Å»·² Ì·¾³É »µ º»À Á·² ,Ì·ÊºË ÄÂij»ÊËÄ´
12 Á·Æ ÁÄƲ¾Ä´ ÁÄÂĸ Ľ¾Ä·· ,¿»Â·´¶ ¿»À·½Ã
ºÂĸ»·º ºÊĵ·¶ Á·² 50 ¸»³ ,ʲ¾²µ ºÂĸ»·º
ÁµÄ» ºÉ·ÉÄ´ Êij»² º²¶ »³Ê Êĵ Á·² ,ʲ¾²µ
Á·² ,¿»ÂÆ Ê·²À³ ÁÄ˺·²··Ä´Â² ÁµÄ» Á·² ,ʺË
¶ÂË ·Â»¾Ä ˵¹ÌÌË) ´»Â²¶ ¾ËÄ¾Æ ² ºÉÂÄËÄ´
·³¾ ÉÀ·ÄÀ ºÉ²µ²³ ¼»¸ Á·² ,(¶É·ÌÀ· ¶³·º
·È ¼»¸ ,·³¾ ̳µÂ Ê²Æ Êĵ·¸²³ ÁµÄ» Ê²Æ Ê·¶º¶
.¿»Â·´¶ ¿»À·½Ã Ľ¾Ä¸² ÁÄÆ²Ë ·È Áº½»¾ÆʲÆ
ºÂÄ··² ĺÄÆË »µ Á»² ÁÄ··Ä´ Á»·Ë ¸»² ÃÄ
Á² º»À ÁĴ²´·È ¼»¸ Ê·³»È Êĵ ÁÄ·· Áĵ·ºË
» µÁ»²Ãľ²Á·º·È¶"¸Ä³ º»»ÉÂÄò¾ËºÂ²
ľ² ÁµÂÄ··Â² Á·² ,É»µÈ Á·ÈÊ Á»»¸ ·È ²¾ÀÀ º¾Ä··
Á·² ,¿Ä»»² ÁµÄ» ·È ÁÄÀ·É² ·È Å»·² Áľº»À
ò·· ¿»¾·µ´ ¿»À·½Ã »µ ÁÄÆ²Ë ÁÄÂÄÉ »»³Êĵ
Äɲº Á·² .¶½²¾À¶ ÌÀ¾Ë¶ ÁÄÀ¾ û·² ¼²Â Á¾ÄÆ
»²³´ »µ Á³²¶ ,Á²µºÂ»¸´ÄºÄµÂÄ´¾²Æ½²Â»µÁ»²
Á³»·¶Ä´Â² Á»·Ë ˵·É¶ »¹·¾Ë »µ Á·² ˵·É
¸ ²ÁÊĽ»¸Ê²Æ·ÈÁºÂ²ÊÆľ²Å»·²ÁºÄ³Ê²
ž»¶ Á·² ¿»¾½ Ä´»º½»Ê »µ º²¶ ÊÄ»»² ÊĵĻ
Á³»»ÊºÆ»·² Á·Æ ,˵·É¶ ̽²¾À »µ º»À Á³»»¶·È²
.Á»Â³¶ ÌÀ¾Ë¶ ÁÄÀ¾ ¿»À·½Ã Ä´»º»·Â »µ
Á´»ºÊ²Ã»·Ê´ ¿·È ²³Êµ ¶Â½¶ »µ Á·Æ ¾»»º þ²
º¾ÄºËÄ´ ÉÄ··² ¸»² ,íÁ·Èʳ· ¶³¶²³í Á»»ÆÀ²É
·Ì»³ Á³Ä ºÊ²¶ íÊĺÂÄÈ µÂÄÀ²Éí ² Áʲ··Ä´
Á¾Ä·· ÃÄ ·²·· Á·Æ ,²º»¾Ë Áí»³Ê Á·Æ ˵·É ¶··²Â
»µ Á»² ÁºÄº»··»ºÉ² »µ ÁÊÄ·· ºÊ»ÊºÄȲÉ
ºÄ·· Êĺ²Ë ÊÄû·Ê´ Êĵ .´Äº Ä´»µÂÄÀ·É
ľ² Á·² ÁÄ·²Æľĺ º»À ÁÊÄ·· º²ºËĴû·²
² ÁÊ»Æ ·È û·² ¼»¸ Á¾ÄÆ Ã²·· Áº²Ê²Æ² Ä´»º»·Â
Á·² ,Á»»ÆÀ²É Á··»ÃÂĺ»² Á·² Áº´»»··ÈʲÆ
µÂ¸Ä··Â²ÊµÃ½Á¾Ä··´ÄºÄ´»µÂÄÀ·É»µÃ»·²½Ê·µ
ÁÄ·· ¸² ,ÊĺÂÄÈ µÂÄÀ²É ¿Ä»² ¿»ÂÉÃÄ Á»»¸
² Á´»»¾·È Á·² ÁÄÀ·É ¾»·· ˲À ÊÄ·· »»Ã ÊÄÀ»²
º»À ž»¶ º½·¸ Êĵ² ,ºÄ³Ê² »µ ·È ºÂ²¶
Êĺ¾Ä´ »µ ÁÄÆ²Ë ·È »·¸²»·· ,¿»É¾¹ Ä˻½ĺ
Á·² ž»¶ ÁÄÀ·É²³ ÁÄÂÄÉ ÊÄ ºÄ·· ,Á»»ÆÀ²É ÁíʲÆ
ºÄ·· ò·· ³²ºË ľĻÈÄÆà ² Á·Æ ´Â·º»»¾´²³
¼»·² »·¸² .ÃĻȲÊÄƲ »µ Å»·² Á´»ÆÊ²Æ ·È Á»»ºË
Á·² Ã'º¾²É º¾ÄºËÄ´·È Á»»¸ ʵý ºÊ²µ ºÄ··
.¶³ÄÊ ËÆ Ļ³Ë¶¾· »¹ ¾½ ËÆ ̷»¹¶¾ ,Ã'À»Ê²··
,Á»»ÆÀ²É Á´»ºÊ²Ã»·Ê´ ¿ÄÂ·Æ ÃɲÀ»¾É Êĵ
¼²·· ĺÃÉÄ Á»»¸ ¶"¸Ä³ ,ºÂ²ÀÊĵ »·· ,ºÄ··
(³² ¹"» - ¸"») ³ÉÄ íÊÆ ´²ºËÊIJµ Á·² ¼²··º»À
ÁÀ¸í ² Áʲ··Ä´ ÁÆ·ÊÊ²Æ ¸»² ÃÄ ÁÄ·· ,º"¾Ä³¶
² ÁÄÀ·ÉÊ²Æ ºÄ·· ÃÄ Á·² ,í¾½¾ ¶¾¶É
·¸¸Å Áȸ²¸¯ .Êĺ¾Ä´ ÃÄÀ·Ã Ä´»¸»Ê »µ ÁÄÆ²Ë ·È Å»·² ,Ì·¹·½
Á»² ,ÊÄ´»»¸ ¿Äµ ¿·Ê² ¿²Ê´²ÊÆ Ä´»µÂĺ˾·Æ
崻»»²Ê²Æ º»À ÁºÄ³Ê² ºÄ·· ÁÄÀ Á½¾Ä··
¿»Ê·Ä»Ë Á·² Ì·Ëʵ ÄÀ·ÉÊ²Æ Á²µ Á¾Ä·· ¼»·² »·¸²
²"ÃÈÉ ¾¿¶É¯´ . ,²º»¾Ë ȶ·²´¶ ¿»Â³Ê¶ ºÃÄ´ ij·Ë¹ Á·Æ
ÁÊÀ ɽ ¸² ºÄºÊ²··ÊÄ ¼»·² ¸»² ´»º»»È½»»¾´
ÁÄÀ·É ¼»¾ÂĸÊÄÆ ºÄ·· ,ºÃ³¾Ä¸ ²º»¾Ë Ê"·Àµ²
»µ º»À º»ÊËÊ²Æ »µ Áĺ¾²¶ ·È º»À Á½·¸²³
.Á·Èʳ·¶³¶²³·ËµÉÁ·Èʲ¾ÀÀÁÄÂĸ
! ¶ËÄÀ »Ë²· ¿»µ»Ã¹ »·· ̹ ÁÆÄË Á·² ,ºÄ³Ê²
.Á»Â³¶¶¸¿¾Ë¶Á»Âɳ¿¾·Ä²Ê·³
