Page 5 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 5
:Á¸Ç¯·À¸³ Áȸ²¸¯ ÇÁ¿¯Æ¸ÇÁ½¯ ¾´Ã ¾Á»·¸ §Ã¯Æ
Æǯ¸ ´¸¿ ¾¸¯ "¼¸¸¶ ÄÁ É°¸È¸"
ÁƸÇÁ½¯ ¾¸¯ ³°¸È¸ Á·ÈÇÁ ¸²
¼¸²À¸¸½ Á'°´È¶ ¸² »É»¸¹À Á·Æ ¿»µ»À¾Ì ÄÊĴ·» »µ ÁÄ·· »µ Á·² ¼²ÊĔË ÄË»¾´ÂÄ »µ »·· - ¾·¹ ÁÄÂĸ ÃÄ Ã²·· Áº»»È ĺËÊÄ »µ Á»²
ĺËÊÄ »µ ÄÉ»ÊÄÀ² Á»»É ÁÄÀ·ÉĴ²
³°¸È¸³ É»³¿³ ¸Ç°¶´ ¾²È ² Á³²¶ ,ÁÄÃɲ··Ä´Êĺ·² ÁÄÂĸ Ì"Ì ÊÄµÂ»É ÄË»µ»² »µ .ÃÄ»µ·ºË Ä»»ÀÄ´¾² 300 ¼Êij ,ÁºÂ²Ê´»À»² ÄË»µ»² Ľ»¾ÊÄ
µÄ·· »µ Á·Æ ÄĔ·Ê´ ² º»À ÁÄÀ²¸·È ÁÊĺ¾Ä
ĔÄÉ Ä¸»·¾³ Á»² ÁÈ»¸ ºÆʲµÄ´ ºÊ²µ Á³²¶
- ¶¾¶Â¶ Ä»»Â »µ Á·Æ ´Â·È»¸ ĺËÊÄ »µ Á·² º¾»»ºÄ´Ĕ² ¼»¸ Ì"Ì »É»¸¹À Á·Æ ¶¾¶Â¶ -ºË»Â ÁÄÂÊľ - ÃÄɾ·Àʲ» Á»»É Á² - Ľ»¾ºÄ ÁÄ··Ä´ µÃ»»À »»¸ Á³²¶ ,É»Ê·È Ê²»
Á·Æ º½»Ê²³ ´Â·º»»È ² Á»² ÁÄĸ Ê»À »·· ò·· ,"¿»»¹ ÇÄ Ì³»Ë»" Ä»»Â »µ ÁƲËÄ´ ·Èº¾ÄºËĴû·²Á»»¸Á·²ÃÄÀĺÄË»µ»² - ÊÄµÂ»É Ä»»¾É »µ Ê²Æ ¶Ê·Ì »µ·À¾Ì
Áʲ··Ä´ Áº¾²¶Ä´Ĕ² ¸»² - ÊĺÄĔË Áʲ» Ê²Æ Áò¾É Ľ»¾ÂÄ··Ä´ Á¾ÄºË·È ¾²¸ ¸»² ò·· ,ÄÊÄÆòÀº² ÄË»µ»²-ºË»Â ² ĺ¾»»ÈÄ´ Á·Æ ÁIJºË²³ ÁÄÂĸ Ľ¾Ä··
ºÃ»² 44 Å»·² "¾¶·Ë ¾²ĔÀ²»Ê²À" »µ Á»² ¶·ÈÀ ʳ Ê²Æ ¼»·² Á·² ÊÄµÂ»É ÄÊĺ¾Ä -»»Â»µÁ·Æ¿¹·Ê»Æ¾ÁÄ··Ä´ºË»ÂÊĽ»¸ Á·Æ ÁÊÄÀ»È ÄÂĴ»µÄ´ Á»² Áò¾É
¼»·² ÊĺÄĔË ¸»² ÃÄ ·²·· - »Ä··µ²Ê³ .¿»Ê·¹³ .ÁºÂ²Ê´»À»² Ľ»¾ÊÄ ÄÂÄÀ·ÉÄ´ .ÁĺĶ²À Á·Æ µ»»Ã ºÃ»² »µ Á»² Ãĵ»»³Ä´
Á·Æ ´Â·È»¸ ĺËÊÄ »µ Áʲ··Ä´ Áº¾²¶Ä´Ĕ² ² ÁÆ²Ë Á·Æ ÁÊÄ¾É ÁÄÀ·ÂÄ´ ÁÄÀ º²¶ Á²µ
.Á¹¾² ɹȻ ·Â»³Ê ̳»Ë» Á·Æ ¿»µÃ»»À »µ ʳ Á·² ÊÄµÂ»É ÄÊĺ¾Ä »µ Ê²Æ ¶³»Ë»
ÇÄ" Áʲ··Ä´ ÁÆ·ÊÄ´ ¸»² ľ·Ë Ä»»Â »µ µÂ²ºË·È ¼»¾µÂÄ ¸»² ò·· - ¿»Ê·¹³ ¶·ÈÀ
²»¶ ¿»»¹ ÇÄ" É·ÃĔ Á'Æ»·² - "¿»»¹ ÁÄ·· - 'ÃÀ¾ '886 - ·"ÀÊÌ ÌÂ˳ ÁÄÀ·ÉÄ´
ÁÄÀ·É²³ º²¶ ÃÄ Á·² - "¶³ ¿»É»¸¹À¾ ."¿»»¹ ÇÄ Ì³»Ë»" ÁƲËÄ´ º²¶ ÁÄÀ
ÄĔ²Ê»»² Á»² »·· »·¸² ,"¶³»Ë»" ÁÄÀ²Â ¿Äµ µÃ»»Ì ˻ºÉ²Æ ¸»² "¿»»¹ ÇÄ Ì³»Ë»"
¾»È ºĔ»·¶ Á'Æ»·² Á¸»··Ä´ ¼»·² º²¶ ò·· - ,¿»Ê·¹³ Ĵ·» ʲ´ Ê²Æ ¸»·¾³ Áʲ··Ä´
Á»² »·· ¼·Â»¹ Á³¾Ä¸ Á'º»À ÁÈĸ·ÈÊ²Æ ²Á·Æµ·Ã»²º¾ÄºËÄ´º²¶ÃÄÊij²
ÁµÂ»³Ê²Æ ÁÄ··Ä´ ºË»Â ¸»² ÃÄ .ÄĔ²Ê»»² ʲ» 11 º´¾²ÆÄ´½²Â º²¶ ÃÄ Á·² ¶³»Ë»
Áʲ··Ä´ ºÈ»ºËÄ´ ¸»² ʲ ,¶¾¶É Á»»É º»À ¶³»Ë» ĺËÊÄ »µ ÁÆ²Ë Á'º»À ÊĺÄĔË
Á'Êĺ·² - µÄ·· Á´»µÂĺ˺ó¾Ä¸ ² ¼Ê·µ ·Â»³Ê ̳»Ë»" - ¿»Ê·¹³ ÄÂÄÃɲ··ÊÄ Ê²Æ
."¿»»¹ ÇÄ Ì³»Ë» »É»¸¹À ¶Ê³¹" ÁÄÀ²Â ¼»¸ Á³²¶ Ì·³»Ë» »»··È »µ ."Á¹¾² ɹȻ
ÇÄ Ì³»Ë» Á·Æ Êĵ»ʴ ľ²´Ä¾ »µ »µ ÁÊÄ·· ·È ,¶"ÄÊÌ ÌÂ˳ º´»Â»»²Ê²Æ
'Ê ,Á»»ºËÂÊij ¶ËÀ 'Ê :ÁÄ··Ä´ ÁÄÂĸ ¿»»¹ Á»² ²Ì³»ÌÀ· ¶³»Ë» ĺÂÄ»À²ÊĔ ĺËÊÄ
'Ê ;ʹ·Ã ´Â·µ»»¾É ² ,Á²ÀÃɲ·· ¾²·ÀË .ÄÉ»ÊÄÀ²
'Ê ;Êĵ»»ÂË ² ,˺»··²Âij·Ê ¿¶Ê³² ÇÄ" ÁÄ·· - ·"ÀÊÌ - ʲ» ¿ÄÂÄ» ¸»³
² ,´Êij»ʴ »³È 'ÊÁ·² ,Á²Àº»·· ¾²»À¹Ê» »É»¸¹À" ¸»² ,Áʲ··Ä´ µÃ»»Ì ¸»² "¿»»¹
.ʹ·Ã º»ÄºÃÄ ¾Ä»Ê ĺô»È»»² »µ ÁÄ··Ä´ "¶Ê·Ì µ·À¾Ì
¸»² ("µÊ·²³") ¶¾¶Â¶ µÄ·· Êĵ ÄË»Ã·Ê Á·Æ ÊÄµÂ»É »µ Ê²Æ Ì"ÌÄû·Ê´
Á»»ºËÂÊij µ·µ ²µ·¶» ³Ê¶ :Á·Æ ÁIJºË²³ »µ Êij² ,ÄÉ»ÊÄÀ² Á»² Áµ»² ÄË»¾»·Ĕ Á·²
- Á»»ºËÂÊij ¶ËÀ 'Ê ;ºÂĵ»¸ÄÊĔ - ¸»·¾³ ÁĴ²´Ä´Â² ÁÄÂĸ Áò¾É ÄÊĺ¾Ä
¶ËÀ 'Ê ;ºÂĵ»¸ÄÊĔ ÄÈ»·· ÊĺËÊÄ Ì·ÄË Äº¾»»ÈÄ´ º²¶ ÁÄÀ ·²·· ,´²º»À½²Â
ÄÈ»·· Êĺ»»··È - Êĵ»»ÂË ² ,ÊľĶ »µ ¸² ºÂ»»À ò·· ,˵·É »µ·À»¾ ºÂÄÊľĴ
²¼»·² - Á²ÀÊij É»¾²Æ 'Ê .ºÂĵ»¸ÄÊĔ ÄÊÄÃÄÊ´ º»À ÁÄÀ·ÉĴû·Ê² ÁÄÂĸ ò··
;ÊÄʷ˸Äʺ Êĵ ÁÄ··Ä´ ¸»² - Êĵ»»ÂË ºÂÄÉÄ´ ºË»Â Á³²¶ ,ÄÉ»ÊÄÀ² Á»»É ÊÄµÂ»É ³"ÃÈÉ È±¸´ .
ÁÄ··Ä´ ¸»² - ÊľµÄĔ ² ,²Ê»ĔË ³»»¾ 'ÊÁ·² ²Á¾ÄºË·È ¾²¸ ò·· µÃ·À ² ÁÆÄʺ
ÁÄÂĸ "ûºÃ²Êº" »µ .ʲºÄÊÉÄà Êĵ Ä´»¸²µ »µ Ê²Æ ¼·Â»¹ ÁË»µ»² Á´»ÊĶĴ
³»»¾ 'Ê ,»É÷·²Éº²Ê '»¾² ³Ê¶ :ÁÄ··Ä´ .Êĵ»É
¾²»À¹Ê» 'Ê ;ÊľµÄĔ ² - Á²À¾Ä´»¸ ¸»² ľ·Ë-´²º»À½²Â »µ Ê²Æ ¶³»Ã »µ
.Á²ÀÊij»¾ ùÂĔ ¼·Ê³ 'ÊÁ·² ,Á²Àº»·· Ä´»µÊÄ»ÊÆ »µ Á·Æ ÁÊĺ¾Ä ¾»Æ ¸² ,ÁÄ··Ä´ ·¸¸Å Áȸ²¸¯
- Á»»ºËÂÊij ³Ê¶ - ºÂĵ»¸ÄÊĔ Êĵ ÄÊÄ»»¸ ¸² º¾²··Ä´ Á³²¶ ÁºÂ²Ê´»À»²
·»Â Á»² Ê·´»Æ Êĺ²ɲ³ ² ÁÄ··Ä´ ¸»² nqgqco_m nds bhhp gph_ hb nh_ hqddb_w` gph_ 44 rhd_ c`hxh hb nds nho` ÁÄÂÄÉ »ÊÆÊĵ»² Á¾²¸ ÊÄµÂ»É ÄÊĺ¾Ä !
»µ·À»¾ ÁÄÂÊľ ·È - ¾·Éà ɻ¾³·Ĕ Á»² Á»»´
Æǯ¸ ´¸¿ ¾¸¯ "¼¸¸¶ ÄÁ É°¸È¸"
ÁƸÇÁ½¯ ¾¸¯ ³°¸È¸ Á·ÈÇÁ ¸²
¼¸²À¸¸½ Á'°´È¶ ¸² »É»¸¹À Á·Æ ¿»µ»À¾Ì ÄÊĴ·» »µ ÁÄ·· »µ Á·² ¼²ÊĔË ÄË»¾´ÂÄ »µ »·· - ¾·¹ ÁÄÂĸ ÃÄ Ã²·· Áº»»È ĺËÊÄ »µ Á»²
ĺËÊÄ »µ ÄÉ»ÊÄÀ² Á»»É ÁÄÀ·ÉĴ²
³°¸È¸³ É»³¿³ ¸Ç°¶´ ¾²È ² Á³²¶ ,ÁÄÃɲ··Ä´Êĺ·² ÁÄÂĸ Ì"Ì ÊÄµÂ»É ÄË»µ»² »µ .ÃÄ»µ·ºË Ä»»ÀÄ´¾² 300 ¼Êij ,ÁºÂ²Ê´»À»² ÄË»µ»² Ľ»¾ÊÄ
µÄ·· »µ Á·Æ ÄĔ·Ê´ ² º»À ÁÄÀ²¸·È ÁÊĺ¾Ä
ĔÄÉ Ä¸»·¾³ Á»² ÁÈ»¸ ºÆʲµÄ´ ºÊ²µ Á³²¶
- ¶¾¶Â¶ Ä»»Â »µ Á·Æ ´Â·È»¸ ĺËÊÄ »µ Á·² º¾»»ºÄ´Ĕ² ¼»¸ Ì"Ì »É»¸¹À Á·Æ ¶¾¶Â¶ -ºË»Â ÁÄÂÊľ - ÃÄɾ·Àʲ» Á»»É Á² - Ľ»¾ºÄ ÁÄ··Ä´ µÃ»»À »»¸ Á³²¶ ,É»Ê·È Ê²»
Á·Æ º½»Ê²³ ´Â·º»»È ² Á»² ÁÄĸ Ê»À »·· ò·· ,"¿»»¹ ÇÄ Ì³»Ë»" Ä»»Â »µ ÁƲËÄ´ ·Èº¾ÄºËĴû·²Á»»¸Á·²ÃÄÀĺÄË»µ»² - ÊÄµÂ»É Ä»»¾É »µ Ê²Æ ¶Ê·Ì »µ·À¾Ì
Áʲ··Ä´ Áº¾²¶Ä´Ĕ² ¸»² - ÊĺÄĔË Áʲ» Ê²Æ Áò¾É Ľ»¾ÂÄ··Ä´ Á¾ÄºË·È ¾²¸ ¸»² ò·· ,ÄÊÄÆòÀº² ÄË»µ»²-ºË»Â ² ĺ¾»»ÈÄ´ Á·Æ ÁIJºË²³ ÁÄÂĸ Ľ¾Ä··
ºÃ»² 44 Å»·² "¾¶·Ë ¾²ĔÀ²»Ê²À" »µ Á»² ¶·ÈÀ ʳ Ê²Æ ¼»·² Á·² ÊÄµÂ»É ÄÊĺ¾Ä -»»Â»µÁ·Æ¿¹·Ê»Æ¾ÁÄ··Ä´ºË»ÂÊĽ»¸ Á·Æ ÁÊÄÀ»È ÄÂĴ»µÄ´ Á»² Áò¾É
¼»·² ÊĺÄĔË ¸»² ÃÄ ·²·· - »Ä··µ²Ê³ .¿»Ê·¹³ .ÁºÂ²Ê´»À»² Ľ»¾ÊÄ ÄÂÄÀ·ÉÄ´ .ÁĺĶ²À Á·Æ µ»»Ã ºÃ»² »µ Á»² Ãĵ»»³Ä´
Á·Æ ´Â·È»¸ ĺËÊÄ »µ Áʲ··Ä´ Áº¾²¶Ä´Ĕ² ² ÁÆ²Ë Á·Æ ÁÊÄ¾É ÁÄÀ·ÂÄ´ ÁÄÀ º²¶ Á²µ
.Á¹¾² ɹȻ ·Â»³Ê ̳»Ë» Á·Æ ¿»µÃ»»À »µ ʳ Á·² ÊÄµÂ»É ÄÊĺ¾Ä »µ Ê²Æ ¶³»Ë»
ÇÄ" Áʲ··Ä´ ÁÆ·ÊÄ´ ¸»² ľ·Ë Ä»»Â »µ µÂ²ºË·È ¼»¾µÂÄ ¸»² ò·· - ¿»Ê·¹³ ¶·ÈÀ
²»¶ ¿»»¹ ÇÄ" É·ÃĔ Á'Æ»·² - "¿»»¹ ÁÄ·· - 'ÃÀ¾ '886 - ·"ÀÊÌ ÌÂ˳ ÁÄÀ·ÉÄ´
ÁÄÀ·É²³ º²¶ ÃÄ Á·² - "¶³ ¿»É»¸¹À¾ ."¿»»¹ ÇÄ Ì³»Ë»" ÁƲËÄ´ º²¶ ÁÄÀ
ÄĔ²Ê»»² Á»² »·· »·¸² ,"¶³»Ë»" ÁÄÀ²Â ¿Äµ µÃ»»Ì ˻ºÉ²Æ ¸»² "¿»»¹ ÇÄ Ì³»Ë»"
¾»È ºĔ»·¶ Á'Æ»·² Á¸»··Ä´ ¼»·² º²¶ ò·· - ,¿»Ê·¹³ Ĵ·» ʲ´ Ê²Æ ¸»·¾³ Áʲ··Ä´
Á»² »·· ¼·Â»¹ Á³¾Ä¸ Á'º»À ÁÈĸ·ÈÊ²Æ ²Á·Æµ·Ã»²º¾ÄºËÄ´º²¶ÃÄÊij²
ÁµÂ»³Ê²Æ ÁÄ··Ä´ ºË»Â ¸»² ÃÄ .ÄĔ²Ê»»² ʲ» 11 º´¾²ÆÄ´½²Â º²¶ ÃÄ Á·² ¶³»Ë»
Áʲ··Ä´ ºÈ»ºËÄ´ ¸»² ʲ ,¶¾¶É Á»»É º»À ¶³»Ë» ĺËÊÄ »µ ÁÆ²Ë Á'º»À ÊĺÄĔË
Á'Êĺ·² - µÄ·· Á´»µÂĺ˺ó¾Ä¸ ² ¼Ê·µ ·Â»³Ê ̳»Ë»" - ¿»Ê·¹³ ÄÂÄÃɲ··ÊÄ Ê²Æ
."¿»»¹ ÇÄ Ì³»Ë» »É»¸¹À ¶Ê³¹" ÁÄÀ²Â ¼»¸ Á³²¶ Ì·³»Ë» »»··È »µ ."Á¹¾² ɹȻ
ÇÄ Ì³»Ë» Á·Æ Êĵ»ʴ ľ²´Ä¾ »µ »µ ÁÊÄ·· ·È ,¶"ÄÊÌ ÌÂ˳ º´»Â»»²Ê²Æ
'Ê ,Á»»ºËÂÊij ¶ËÀ 'Ê :ÁÄ··Ä´ ÁÄÂĸ ¿»»¹ Á»² ²Ì³»ÌÀ· ¶³»Ë» ĺÂÄ»À²ÊĔ ĺËÊÄ
'Ê ;ʹ·Ã ´Â·µ»»¾É ² ,Á²ÀÃɲ·· ¾²·ÀË .ÄÉ»ÊÄÀ²
'Ê ;Êĵ»»ÂË ² ,˺»··²Âij·Ê ¿¶Ê³² ÇÄ" ÁÄ·· - ·"ÀÊÌ - ʲ» ¿ÄÂÄ» ¸»³
² ,´Êij»ʴ »³È 'ÊÁ·² ,Á²Àº»·· ¾²»À¹Ê» »É»¸¹À" ¸»² ,Áʲ··Ä´ µÃ»»Ì ¸»² "¿»»¹
.ʹ·Ã º»ÄºÃÄ ¾Ä»Ê ĺô»È»»² »µ ÁÄ··Ä´ "¶Ê·Ì µ·À¾Ì
¸»² ("µÊ·²³") ¶¾¶Â¶ µÄ·· Êĵ ÄË»Ã·Ê Á·Æ ÊÄµÂ»É »µ Ê²Æ Ì"ÌÄû·Ê´
Á»»ºËÂÊij µ·µ ²µ·¶» ³Ê¶ :Á·Æ ÁIJºË²³ »µ Êij² ,ÄÉ»ÊÄÀ² Á»² Áµ»² ÄË»¾»·Ĕ Á·²
- Á»»ºËÂÊij ¶ËÀ 'Ê ;ºÂĵ»¸ÄÊĔ - ¸»·¾³ ÁĴ²´Ä´Â² ÁÄÂĸ Áò¾É ÄÊĺ¾Ä
¶ËÀ 'Ê ;ºÂĵ»¸ÄÊĔ ÄÈ»·· ÊĺËÊÄ Ì·ÄË Äº¾»»ÈÄ´ º²¶ ÁÄÀ ·²·· ,´²º»À½²Â
ÄÈ»·· Êĺ»»··È - Êĵ»»ÂË ² ,ÊľĶ »µ ¸² ºÂ»»À ò·· ,˵·É »µ·À»¾ ºÂÄÊľĴ
²¼»·² - Á²ÀÊij É»¾²Æ 'Ê .ºÂĵ»¸ÄÊĔ ÄÊÄÃÄÊ´ º»À ÁÄÀ·ÉĴû·Ê² ÁÄÂĸ ò··
;ÊÄʷ˸Äʺ Êĵ ÁÄ··Ä´ ¸»² - Êĵ»»ÂË ºÂÄÉÄ´ ºË»Â Á³²¶ ,ÄÉ»ÊÄÀ² Á»»É ÊÄµÂ»É ³"ÃÈÉ È±¸´ .
ÁÄ··Ä´ ¸»² - ÊľµÄĔ ² ,²Ê»ĔË ³»»¾ 'ÊÁ·² ²Á¾ÄºË·È ¾²¸ ò·· µÃ·À ² ÁÆÄʺ
ÁÄÂĸ "ûºÃ²Êº" »µ .ʲºÄÊÉÄà Êĵ Ä´»¸²µ »µ Ê²Æ ¼·Â»¹ ÁË»µ»² Á´»ÊĶĴ
³»»¾ 'Ê ,»É÷·²Éº²Ê '»¾² ³Ê¶ :ÁÄ··Ä´ .Êĵ»É
¾²»À¹Ê» 'Ê ;ÊľµÄĔ ² - Á²À¾Ä´»¸ ¸»² ľ·Ë-´²º»À½²Â »µ Ê²Æ ¶³»Ã »µ
.Á²ÀÊij»¾ ùÂĔ ¼·Ê³ 'ÊÁ·² ,Á²Àº»·· Ä´»µÊÄ»ÊÆ »µ Á·Æ ÁÊĺ¾Ä ¾»Æ ¸² ,ÁÄ··Ä´ ·¸¸Å Áȸ²¸¯
- Á»»ºËÂÊij ³Ê¶ - ºÂĵ»¸ÄÊĔ Êĵ ÄÊÄ»»¸ ¸² º¾²··Ä´ Á³²¶ ÁºÂ²Ê´»À»²
·»Â Á»² Ê·´»Æ Êĺ²ɲ³ ² ÁÄ··Ä´ ¸»² nqgqco_m nds bhhp gph_ hb nh_ hqddb_w` gph_ 44 rhd_ c`hxh hb nds nho` ÁÄÂÄÉ »ÊÆÊĵ»² Á¾²¸ ÊÄµÂ»É ÄÊĺ¾Ä !
»µ·À»¾ ÁÄÂÊľ ·È - ¾·Éà ɻ¾³·Ĕ Á»² Á»»´
