Page 6 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 6
Ƹ²Å³ ¾´¯±³
ǵÁ»¯ ¸°Ç¸°Ç
ǵÁ»¯
±¸¿ÁÆ ¸º²Ç½¸º²Ç½
±¸¿ÁÆ
»"ƴŵ
¼²³ º¿½²Á ¼¿¯½²Å¿½¶Å¿
"µ¶¹Æ ¯¶½¿Ä ¶®Ã À¾²¶ ¶®Å ¯"±Å±
º¶½¶¿ ÇŶ» Ç®¶Æ¶® ¶½´²Å ¿¶ ¥ÁÆ»
µ"¿ÆÇ Ç®µ ¯"¸Ä¹Ç¾½
Á·² ,Ä"¾ ³ÈÀ ÁÊÄ··Ë ² Á»² ÁÄ··Ä´ ¸»² ÁÄ··Ä´ ¿»² »»³ ÁÄÂĸ ¿»´Ë·À »»··È Ä´»¸²µ ¾Ç¯´´Á± ·ÇÁ·¸ÈÇÁ »¯Çȸ »»º µ¸¯ ,·"ÁÈÉ É¿È ,É°· ±"º ¸ÇÃÇÁ²¿¸¯ ±¯·¿¯½
»µ º»·³Ä´ º²¶ ÊÄ Ã²·· ¶Æ·ÉÌ »µ Á»² ¼»·² º²¶ ÊÄ ,¶Ä˾½³·Ìľ½³¶ËÄÀ¾¶½¾¶
ºË»Â ¾¾½³ ¸»² ò·· ,ÌÆÈ É"¶»Ä³ Ì·µÃ·À ¶"ÃË· ·»Ê³² ¹"Àʳ ÁÄ··Ä´ ¿»»ÉÀ òµ ,¼ÀǴý³ Ƹ²Å³ ¾´¯±³ ¾´Ã É´Æ»ÉÀ³ Á±¸²'½¸Å´» §Ã ¸² ÇÁ°¸¯ ³Ç´È° ÁÇÁ´´È ¸² ¾´Ã
Á»»¸ ÁÄ··Ä´ ¶Â·À² »µ ¸»² ,º½»»¾ ÁÄ··Ä´ .·»µ»´ °»ÀÇ° ¸²¸À¶ ¸±¸³¿½ ¸»´²±½ »"ƴŵ ±¸¿ÁÆ ¸º²Ç½ ǵÁ»¯ ¸°Ç É"Èƺ ,´» ǽ¯¸ È´²Æ
Á»»¸ ÁƲʺĴ Á»Êĵ º²¶ ÊÄ Á·² Ì·»¹ ĺ²º Êĵ º²¶ ºÃ»¸À·² ºË»Â" .´"É ÉÃÅ Æ"³¸Á° '¸É´²À´½´ "³½º¶ Ǵƽ Á°´¿ »¶¿" É»¸³Æ ²À¸¸½´
.É·¸»¹ »µ º»À ¶²··È Á»»¸ Á³»·¶Ä´Â² ¾"ɷȸ ·§Ã¸´³ÇÁ°¸¯ ,¾µ¸¸ÇÆ ¾´¯ ¾·º¸È Á»¯ ¾´Ã ¾²¸¯ ¾Ã¯Ç·Á± Æǯ·È ·¯³ É´Æ»ÉÀ³ ¾¸¸µ
³·Ë» ÁÄ··Ä´ ¸»² ¼²¸ ĺ»»··È »µ" »µ ."¶Â·À² ²»ÊºÀ»´³ ¶²·È" ,ÊĺÊÄ·· ¾°¯³ Áº»Á´´ ,Á"¸µ °»ÀÇ°½ ¾"dz´½ Æ"³Ç³ »È Ǹ³°³ ´Ç´¯» ¼¸º»´³ ¼¸²¸À¶´ ¼¸²¸½»É
Á»»¸ µ»ÄÀ ÁÄÂÄÉ ¿Äµ Å»·² ò·· ,Ìĵ¶ »·· ´Ä·· ¿Äµ ÁÄ··Ä´ ¿»² Ê²Æ ¸»² ¶Â·À² ¾Á½ ·¯³ ¼¸¿ §Ã ¾±¸·ºÁ» ¾¸¸µ ¸´¯ ¾Æ´Æ ¾´Ã µ¸´»° À¯´´ ,Ȳƿ´ ÄÇÁ¿ ±¸³¿½ ¯ ¾Ç¸´»Ç¯Ã
·È ÇÄ»»ÌÀ ¼»¸ ÁÄ··Ä´ ¶½·¸ Á³²¶ ò·· ľ² ÊÄ Ã²·· ¿Ä¾² ·È ÁÄÀ·ÉÄ´·È ¸»² ÊÄ »·¸²
º»³Ä´ ÁµÄ» Á»² ¾"ɷȸ Áº²º Á'º»À Á»»¸ ÊÄ Ã²·· ¼²¸ ĵĻ »»³ .ÁÄ··Ä´ ¶½·¸ º²¶ .Èÿ³ É´»È ¾º¸»ÇÁ¿¸¯ ¾¯ ·Ç¸ §ÃÈÁ±
¸»² ÊÄ Ã²·· Êĵ² Á²ºÄ´ º²¶ É°¸È¸° Á¸ §ÃȽ ¯"·¸»È ±¸¿ÁÆ ¸°Å ÂÀ´¸ 'DZ"³Ç³ ¾´µ ÇÁ² ·¯³ ,³Á°È³ ¸½¸°
¿Äµ ÁĸĴ ÊÄ º²¶ ,ÁĴ²´Ä´½Ê·µ
Á² º»À ,º»»¸ Á»»¸ »»³ Á»»ºË ÊÄÆÄ˲³ ¾À¸´Ç± ¾¸¸µ ÇÁ°¸¯ ·²ÁÇÁ± ¾´¯ Äǯ³ ·½Á»Æǯà ¾¸¸µ ·¿ÁÃÁÁ± »À¸°¯ ,¼¸¿¸Á ÉǸ¯½
¸»² ʲÆÊĵ ,¶Â·À² Ä´»µÄ³Ä¾ Á·² ĺ½Ä .·¸¸Åǯ¸ ¾·'6 ¼´Å ǯà ·Å¸¯ ¾»Á·È Ǹ½ À¯´´ - "´¸ÈÇ §Ã´ »¯Çȸ °ºÇ ¸°¯ ¸°¯" ,¾·¯·
Á·² ,º·´ »·· ÊÄÃij ÁÄ··Ä´ Ãľ² ¿»² »»³
̵À ¿·È ¶³»Ã »µ ÁÄ··Ä´ ¼»·² ¸»² òµ Êij² ,Ĕ²É Áʲ¾É ² Á·² Ìĵ¶ ³·Ë» ¼·ÌÀ ÉÁ²³ °´È¸ ¾´¯ ³¿´½¯
¾½³ ÁÄÀ·ÂÄ´À·Ê² ¿»² º²¶ ò·· ¶¹À˶ Á³Ä´Ä´ ¸Â·² ÊÄ º²¶ º»»¸ ÄÊĵ² »µ Á·Æ
¾»»·· ,ÁµÄ» Ê²Æ ºÂ²É²³ ¸»²'û·· ,·Ì·»ÀÈÄ ÁÄÀ Á·² ʵó ¸»² Ãľ² ¸² ¶Ë´Ê¶ »µ Á³»ÊËÄ´ º²¶ ¾"ɷȸ ĺ²º Á»»À"
¼²µ ¸»² ,Ãľ² º·º ÊÄÆÄ˲³ Êĵ ³»·² .Á´Ê²¸ ºË»Âʲ´ ¼»¸ Åʲµ ÁÄ·· .¶²··È Äʲ¾É ² ÊÄ»ÊÆ Á½²·· »»··È
»·· ¸»² Ãľ² Á·² ,"Ì·Äʶ ²ÈÌ ²¾ ·Ì²À" ò·· ÃÄĔÄ Á²¶Ê²Æ ºË»Â ¸»²'Ã" ÊÄ Ã²··Ê²Æ º´ÄÊÆÄ´ ¿»² Á³²¶ Ê»À ³"ÃÈÉ É´½È .
.Á»»¸ ·È Åʲµ ÃÄ Á·Æ ÊÄÀ Á³Ä¾ Ã'º²º ¿Äµ Ê²Æ º¾ÄºË ºË»Â ¼»¸ ºÊ»ĔË ÊÄ »È ,¶²··È ² º³»»ÊË
¼Êµ" ÁÄ··Ä´ ¸»² Ì·¶À Ã'º²º ¿Äµ" ¶²··È »µ Á»² ÁÄ»»ËÊÄ Ä½¾Ä·· Ì·Ê·Ë »µ Á»»¸ º»À ºÊÄƺÂÄÄ´ ÊÄ º²¶ ?·"¹º·´
¾²³À»Ã ² ÁÄ··Ä´ ¸»² ÊÄ ."»Ìʹ³ ¶Â·À² º²¶Ã²··ÊĵĻ .Á³»ÊËÄ´ º²¶ ÊÄ Ã²·· ºË»Âʲ´ ¸»²'ø² ,º»»É´»²·Ê Ä´»ºÊ²Â´»»²
ÁÄ·· ,´Â·Ê»ÆÆ»·² Ľ»¾ÂĸÊÄĔ Á»»¸ º»À ¾Ä··Ë Á»»¸ ÁºÄʺ·Èij»Ê² ÁÄ··Ä´ ¶½·¸ ¸² º·´ ¾²Àľ² ¸»²'à ʲ ,¶"³ÁÄËÄ´ ·¸¸Å Áȸ²¸¯
¸»²ÊÄò··¿»ÂÀ¸ÄºÃÊÄ··Ë»µÁ»²¼»·² »»··È Å»·² Á¸»»··²·È² µ¾²³ ºÃ»»·· .ÊÄ»ÊÆ Á·Æ ¶²··È Äʲ¾É ² Á³²¶ ¾²¸ ÁÄÀ
-ÁĴ·¾ ¿»»³ »·· ,ÁĴ²´Ä´½Ê·µ ¿»² Á³²¶ Ľ¾Ä·· Ì·µ»À ÄÂĵ¾²´ Êĺ²¶º»»¸Á»»²Á·Æ¸²ºÃ»»¶Ã²µ" !
k ue tw_cowqgx lcw`_ h`w u cac ÊÄ ÁÄ·· ,É»Ê·È Ê²» ÁÈÊÄÆ ´Â·È²¾ÆÊij»² »µ .Ìĵ¶ ³·Ë»· ¶Â·À² - ºÊ»¸»¾²³À»Ã "Á·Ê¹² ¿·»¾ ɹËÌ·" ¿·È º»»Ê´Ä´ ¼»¸
ǵÁ»¯ ¸°Ç¸°Ç
ǵÁ»¯
±¸¿ÁÆ ¸º²Ç½¸º²Ç½
±¸¿ÁÆ
»"ƴŵ
¼²³ º¿½²Á ¼¿¯½²Å¿½¶Å¿
"µ¶¹Æ ¯¶½¿Ä ¶®Ã À¾²¶ ¶®Å ¯"±Å±
º¶½¶¿ ÇŶ» Ç®¶Æ¶® ¶½´²Å ¿¶ ¥ÁÆ»
µ"¿ÆÇ Ç®µ ¯"¸Ä¹Ç¾½
Á·² ,Ä"¾ ³ÈÀ ÁÊÄ··Ë ² Á»² ÁÄ··Ä´ ¸»² ÁÄ··Ä´ ¿»² »»³ ÁÄÂĸ ¿»´Ë·À »»··È Ä´»¸²µ ¾Ç¯´´Á± ·ÇÁ·¸ÈÇÁ »¯Çȸ »»º µ¸¯ ,·"ÁÈÉ É¿È ,É°· ±"º ¸ÇÃÇÁ²¿¸¯ ±¯·¿¯½
»µ º»·³Ä´ º²¶ ÊÄ Ã²·· ¶Æ·ÉÌ »µ Á»² ¼»·² º²¶ ÊÄ ,¶Ä˾½³·Ìľ½³¶ËÄÀ¾¶½¾¶
ºË»Â ¾¾½³ ¸»² ò·· ,ÌÆÈ É"¶»Ä³ Ì·µÃ·À ¶"ÃË· ·»Ê³² ¹"Àʳ ÁÄ··Ä´ ¿»»ÉÀ òµ ,¼ÀǴý³ Ƹ²Å³ ¾´¯±³ ¾´Ã É´Æ»ÉÀ³ Á±¸²'½¸Å´» §Ã ¸² ÇÁ°¸¯ ³Ç´È° ÁÇÁ´´È ¸² ¾´Ã
Á»»¸ ÁÄ··Ä´ ¶Â·À² »µ ¸»² ,º½»»¾ ÁÄ··Ä´ .·»µ»´ °»ÀÇ° ¸²¸À¶ ¸±¸³¿½ ¸»´²±½ »"ƴŵ ±¸¿ÁÆ ¸º²Ç½ ǵÁ»¯ ¸°Ç É"Èƺ ,´» ǽ¯¸ È´²Æ
Á»»¸ ÁƲʺĴ Á»Êĵ º²¶ ÊÄ Á·² Ì·»¹ ĺ²º Êĵ º²¶ ºÃ»¸À·² ºË»Â" .´"É ÉÃÅ Æ"³¸Á° '¸É´²À´½´ "³½º¶ Ǵƽ Á°´¿ »¶¿" É»¸³Æ ²À¸¸½´
.É·¸»¹ »µ º»À ¶²··È Á»»¸ Á³»·¶Ä´Â² ¾"ɷȸ ·§Ã¸´³ÇÁ°¸¯ ,¾µ¸¸ÇÆ ¾´¯ ¾·º¸È Á»¯ ¾´Ã ¾²¸¯ ¾Ã¯Ç·Á± Æǯ·È ·¯³ É´Æ»ÉÀ³ ¾¸¸µ
³·Ë» ÁÄ··Ä´ ¸»² ¼²¸ ĺ»»··È »µ" »µ ."¶Â·À² ²»ÊºÀ»´³ ¶²·È" ,ÊĺÊÄ·· ¾°¯³ Áº»Á´´ ,Á"¸µ °»ÀÇ°½ ¾"dz´½ Æ"³Ç³ »È Ǹ³°³ ´Ç´¯» ¼¸º»´³ ¼¸²¸À¶´ ¼¸²¸½»É
Á»»¸ µ»ÄÀ ÁÄÂÄÉ ¿Äµ Å»·² ò·· ,Ìĵ¶ »·· ´Ä·· ¿Äµ ÁÄ··Ä´ ¿»² Ê²Æ ¸»² ¶Â·À² ¾Á½ ·¯³ ¼¸¿ §Ã ¾±¸·ºÁ» ¾¸¸µ ¸´¯ ¾Æ´Æ ¾´Ã µ¸´»° À¯´´ ,Ȳƿ´ ÄÇÁ¿ ±¸³¿½ ¯ ¾Ç¸´»Ç¯Ã
·È ÇÄ»»ÌÀ ¼»¸ ÁÄ··Ä´ ¶½·¸ Á³²¶ ò·· ľ² ÊÄ Ã²·· ¿Ä¾² ·È ÁÄÀ·ÉÄ´·È ¸»² ÊÄ »·¸²
º»³Ä´ ÁµÄ» Á»² ¾"ɷȸ Áº²º Á'º»À Á»»¸ ÊÄ Ã²·· ¼²¸ ĵĻ »»³ .ÁÄ··Ä´ ¶½·¸ º²¶ .Èÿ³ É´»È ¾º¸»ÇÁ¿¸¯ ¾¯ ·Ç¸ §ÃÈÁ±
¸»² ÊÄ Ã²·· Êĵ² Á²ºÄ´ º²¶ É°¸È¸° Á¸ §ÃȽ ¯"·¸»È ±¸¿ÁÆ ¸°Å ÂÀ´¸ 'DZ"³Ç³ ¾´µ ÇÁ² ·¯³ ,³Á°È³ ¸½¸°
¿Äµ ÁĸĴ ÊÄ º²¶ ,ÁĴ²´Ä´½Ê·µ
Á² º»À ,º»»¸ Á»»¸ »»³ Á»»ºË ÊÄÆÄ˲³ ¾À¸´Ç± ¾¸¸µ ÇÁ°¸¯ ·²ÁÇÁ± ¾´¯ Äǯ³ ·½Á»Æǯà ¾¸¸µ ·¿ÁÃÁÁ± »À¸°¯ ,¼¸¿¸Á ÉǸ¯½
¸»² ʲÆÊĵ ,¶Â·À² Ä´»µÄ³Ä¾ Á·² ĺ½Ä .·¸¸Åǯ¸ ¾·'6 ¼´Å ǯà ·Å¸¯ ¾»Á·È Ǹ½ À¯´´ - "´¸ÈÇ §Ã´ »¯Çȸ °ºÇ ¸°¯ ¸°¯" ,¾·¯·
Á·² ,º·´ »·· ÊÄÃij ÁÄ··Ä´ Ãľ² ¿»² »»³
̵À ¿·È ¶³»Ã »µ ÁÄ··Ä´ ¼»·² ¸»² òµ Êij² ,Ĕ²É Áʲ¾É ² Á·² Ìĵ¶ ³·Ë» ¼·ÌÀ ÉÁ²³ °´È¸ ¾´¯ ³¿´½¯
¾½³ ÁÄÀ·ÂÄ´À·Ê² ¿»² º²¶ ò·· ¶¹À˶ Á³Ä´Ä´ ¸Â·² ÊÄ º²¶ º»»¸ ÄÊĵ² »µ Á·Æ
¾»»·· ,ÁµÄ» Ê²Æ ºÂ²É²³ ¸»²'û·· ,·Ì·»ÀÈÄ ÁÄÀ Á·² ʵó ¸»² Ãľ² ¸² ¶Ë´Ê¶ »µ Á³»ÊËÄ´ º²¶ ¾"ɷȸ ĺ²º Á»»À"
¼²µ ¸»² ,Ãľ² º·º ÊÄÆÄ˲³ Êĵ ³»·² .Á´Ê²¸ ºË»Âʲ´ ¼»¸ Åʲµ ÁÄ·· .¶²··È Äʲ¾É ² ÊÄ»ÊÆ Á½²·· »»··È
»·· ¸»² Ãľ² Á·² ,"Ì·Äʶ ²ÈÌ ²¾ ·Ì²À" ò·· ÃÄĔÄ Á²¶Ê²Æ ºË»Â ¸»²'Ã" ÊÄ Ã²··Ê²Æ º´ÄÊÆÄ´ ¿»² Á³²¶ Ê»À ³"ÃÈÉ É´½È .
.Á»»¸ ·È Åʲµ ÃÄ Á·Æ ÊÄÀ Á³Ä¾ Ã'º²º ¿Äµ Ê²Æ º¾ÄºË ºË»Â ¼»¸ ºÊ»ĔË ÊÄ »È ,¶²··È ² º³»»ÊË
¼Êµ" ÁÄ··Ä´ ¸»² Ì·¶À Ã'º²º ¿Äµ" ¶²··È »µ Á»² ÁÄ»»ËÊÄ Ä½¾Ä·· Ì·Ê·Ë »µ Á»»¸ º»À ºÊÄƺÂÄÄ´ ÊÄ º²¶ ?·"¹º·´
¾²³À»Ã ² ÁÄ··Ä´ ¸»² ÊÄ ."»Ìʹ³ ¶Â·À² º²¶Ã²··ÊĵĻ .Á³»ÊËÄ´ º²¶ ÊÄ Ã²·· ºË»Âʲ´ ¸»²'ø² ,º»»É´»²·Ê Ä´»ºÊ²Â´»»²
ÁÄ·· ,´Â·Ê»ÆÆ»·² Ľ»¾ÂĸÊÄĔ Á»»¸ º»À ¾Ä··Ë Á»»¸ ÁºÄʺ·Èij»Ê² ÁÄ··Ä´ ¶½·¸ ¸² º·´ ¾²Àľ² ¸»²'à ʲ ,¶"³ÁÄËÄ´ ·¸¸Å Áȸ²¸¯
¸»²ÊÄò··¿»ÂÀ¸ÄºÃÊÄ··Ë»µÁ»²¼»·² »»··È Å»·² Á¸»»··²·È² µ¾²³ ºÃ»»·· .ÊÄ»ÊÆ Á·Æ ¶²··È Äʲ¾É ² Á³²¶ ¾²¸ ÁÄÀ
-ÁĴ·¾ ¿»»³ »·· ,ÁĴ²´Ä´½Ê·µ ¿»² Á³²¶ Ľ¾Ä·· Ì·µ»À ÄÂĵ¾²´ Êĺ²¶º»»¸Á»»²Á·Æ¸²ºÃ»»¶Ã²µ" !
k ue tw_cowqgx lcw`_ h`w u cac ÊÄ ÁÄ·· ,É»Ê·È Ê²» ÁÈÊÄÆ ´Â·È²¾ÆÊij»² »µ .Ìĵ¶ ³·Ë»· ¶Â·À² - ºÊ»¸»¾²³À»Ã "Á·Ê¹² ¿·»¾ ɹËÌ·" ¿·È º»»Ê´Ä´ ¼»¸
