Page 7 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 7
¼¸Ç´À¸
¼¸Ç´À¸ »Á° ÇÁ²»Á° ÇÁ²
¾¯²¿¯» ¾´Ã¾´Ã
¾¯²¿¯»
¯Ç¸Æ¸ ¯Ç°± ¸¯³ ¿"Á» ³Ç´É ÇÃÀ É°¸Éº ¼´Å
»"µ ¾³¯Æ ¾É¿ ³È½ 'ÇƸ²Å³
º½»¾ Á»² Á·² ,¹"¾¹³¶¾ ¿»È»ÊÄÀ· ¿»µ»µ»
ÉÂĵ² Á² Á½²À ·È ´Â·ÀÄÂÊĺ·² ¿Äµ Á·Æ ¾È¸¿Áº¯½·¸½ Á¿¸¸µ - É´½² ÇÁ¿Á·»¯³¯° ¾´¯ ÇÁÀ¸´Ç± ÇÁ² ¾¸¯ ¾¸¸Ç¯ ·»¯ÃÈ ¯
·¾»Ä¾¶Ê·ÌÊÆòÁ³»»ÊË·È ,·Ê½¸¾· ·À˾
,µ»² ¿Äµ Ê²Æ Ê½¸ ² Á³»»¾³ ¾²¸ ÃÄ ,·ÌÀË ¼¸¿¸Á ÉǸ½È Áȸ»½¸³ ¸² ¾´¯ ¼¸Æ¸²Å ¾¸¯ ɴƸ°² - ³¶½È Á±¸²¿Á·È ¾¸¸µ ¾´¯
º²¶Ã²··¿»Ê·Ã»¾Ä³·É»µÈÊĵʲÆ
.Áʲ» ¾»Æ»·¸² ¸Â·² º»À ºÂ»·²··Ä´
?²» ò·· ÁÊĶ ·È ºÊ²·· ÊÄ »·· ´·ÂÄ´ ºË»Â ¿»² ³²¶ ÁºÉ¶ »Â² Êĵ ÊÄ´»Ã²Æ Á² ºË»Â ¼»¸ º³»»¶ ÃÄ
¾´Æ¸É ¯ - ³»¸»³ ɴŶ° ¸³¸´ .Ä´Ê ² º½²Êº µ»² Êĵ ,Ì·Ê·Ë »µ ´»µÂ³»»ÊË Êij² ,ºÂÄÉÄ´ Á»»¸ º´Ä¾Æ ò·· ¾ºÊÄ·· Á'º»À »·· ÊÀ²À
:·Â·Ë¾ ¾Ä Ê·´Ë
³²¶ ¼»² ò·· ¶ËÄÀ ² Ê»À ¼»² Á²ÀÊĵ
."¿»Ê·Ã» ¾Ä³ ² ¸»² ÊÄ ,»³Ê"
¾É¿ ³È½ 'Ç ¸¸° ɴŶ Ì·³»Ë¹ »µ Áû·· ºÃ¾²¸ ·µ ÁÄ·· »»²" ² :¶»¶ ¼½ ¶»¶Ë ¶ËÄÀ· ¼²·· »µ ºÊĶĴ ¼»² ¾Ä·· Áʲ» Ä»»À Á³Ä¾Æ² Á'½²Â"
ľĴ .¼»¸ º¾ÄÉ²Ë ÊĵÄÆ Êĵ º²¶ ."¾À»¶Á»²º²¶¿»Ê·Ã» ¾Ä³ ² ò·· ÊÄ ,¿»»¹ Çƹ ¿·È ÁÄÀ·ÉÄ´ ¾²À² ¸»² µ»² .¶¾ÄÀ ¾Ë Á»µ Ì»³ Á'Ê²Æ ÁÊÄ·· º¾ÄºËÄ´
ÁµÄʽʷµ ¿»² º»À º¾²··Ä´ ¼»¸ º²¶
º¾²ÀÊÆÃÀÊĵÁ·²Á²¼»¸Á¾»ÆÊĺľ³ .ºÊ»ÆĴû·² ¿»»¹ Çƹ Êĵ ºË»Â º²¶ µ»² Êĵ .¼·µ»Ë ² Êij»² Á¾Ä·· Äû»·· »µ º»À ¿»½²¾À ÄÈʲ··Ë »µ
Á·Æ µ¾»³ ÊĽ»¾ÊÄ»² ¾É»ºË ² Ʋʲ Ê»À ³Ê ÊÄ'³·Ë¹ Êĵ º²¶ ɲµÄ´ Êĵ" Á·² ¼·µ»Ë ¿Äµ Ê²Æ É˹ Á»»É º²¶Ä´ ľ·Æ ÁÄ´ÂÄʳ ºÄ·· ÊĵĻ .Á»»´·È ÁÄÀ·É
.ÊÌàɻµÈ ¿ÄÂĺ¾²¶²³ Á·² Áû·Ê´ ¿Äµ ²"º»¾Ë Á²Àµ¾ÄÆ ³²¸ 'Ê Á · ² ´ ¶ Çƹ ¿Äµ Ê²Æ ¶¾²Ë Á»»¸ ´»µÂÄ´»»¾Ê²Æ Á'Æ»·² Á¾ÄºËƲʲ ÃÄ ,ôij Äû·Ê´
º²ºË Á»² ?Á³»»¶Â² ¼»² ¾²¸ ·²··" ¿»² Åʲµ ÁÄÀ .¶»·¾ »µ »»³ º´²¸Ä´Êij»² .Êĺ·² µ»² Êĵ ºÄȽÄÊÉ ¿»»¹ "...Ê»² ºÂ»»À ò·· Á·² ¾²Ë´²··
,ÁÉÄºË Êĵ º»À Á»»´ ¿»² ÁÄÀ ºÉÂĵĴ ."'¿»Ê·Ã» ¾Ä³ ÁÌ ¶ËÀ 'Ê' Áľº»º²³ ,Áù» Á»»É ºË»Â ¸»² ÁÌ·¹À Êĵ ,»³Ê" "...Á´Ä··Æ²Ê² Á¾Ä·· Ì·Ê»³Ä »µ"
,ɻ˲µ²Á´²ÊºÄ´Êĺ²¶Æ²ÉÁ»»¸Å»·² ÁÌ ¶ËÀ 'ÊÊij»²ÃÄ·ÀËÊĸ·² ."¿½¹ µ»À¾Ì Á»»É ºË»Â .Ì··»ÂÄ º»À Á´»»¾·È ÊÄ º´Ä¾Æ
ÄÀÄʲ »µ ,¾ÉÄÊ ÄÈÊ·É »µ Êĺ·² Êij² ºÆ¾Ä¶ ,²µ .ÌÀ²¶ ¿¾·Ä Á² ¸»² ²µ"
,¾Ä¸ ÊĽ»»Ê ² Áº¾²¶²³ ¼»¸ º²¶ Êĵ»»¾É Ä»»¸ Á·Æ ¿Ä»»² º»À Áº¾²¶Ä´Æ² ºÊÄ·· ,ºÊĶĴ»»² ¼»¸ º²¶ ¿»»¹ Çƹ Êĵ Áµ Ê»À ºÄ·· ÁÄÀ ,Ä»ÈÉĺ²ÊÆ Á»»É ºË»Â
,µ»² ÊÄÂij»·¶Ä´ ² ,µ»² ÊÄ´»µ'Ì·É»³µ ² ."¾Ê·´ »µ ÁÄÂÄ'À̹'Ê²Æ ,Á»»¸
."º¾Ä··»µÅ»·²É»¾³ÊÄ´»¾»»¶²º»À ÁÄÀ·Éû·Ê² ºÄ·· "!¿Â¶»´ Á»² Á»»Ê²"
ÁÄ··Ä´ ¾²Àľ² ¸»² º½»¸Ä´ Á»»¸ .Á»µ ʸ´ Êĵ
ÊÄ´»µ'Ì·»Â¹·Ê Êĺ²¸ ² º»À ºÉĵ²³ Á·Æ Á»·Ë ¿·É ¼»² ,òµ ºË»Â ʲÂ"
´»µÂĺËÊĺ²¶ºÂĶÄ»»¸Á»² .¾½»»ÀË .Á´²¸ ¼»² ¾Ä·· ."ºÊ²µ
¾»·À Ä»»¸ ,¾'À»¾¶Ì ² ,Ì·»ÂËÀ ² Á´²ÊºÄ´ Á'½²Â Á½²¾ ɲÀËÄ´ º´Ä¾Æ ÊÄ
¸»² ºÃ»»´ Á»»¸ ,ºÄËÆÄËÄ´ ´»³»»² Á³²¶
Ì·»¹ Á»»¸ ´»µÂÄ»È ,É·¸»¹ º»À ¾·Æ ÁÄ··Ä´ ÁÄ··Ä´ ¸»² ÃÄ Êij² ,¾ºÊÄ·· »µ ÁÊ»Æû·²
ÁÄ··Ä´ ¸»² ÃÄ ,¾ºÊÄ·· ² »·· ÊÄÆ»º ¼²Ã²
ÁÀ¹Â 'ÊÉ"¶Ê¶ ,»³Ê ÊÄ´»¾»»¶ Á»»¸ Á·Æ º³Ä¾Ä´ ÊÄ º²¶ ·µ¾··¶ ¿·»À .³»È»· ÌÀ²
ÊÄÀÄʲ Á»»¸ Á»² .¾"ɷȸ ÊÄ··²¾ÃÄʳ ,Å·´³ ÁÄ··Ä´ ÁÄÂĸ ¿»Ê·Ã» »µ ,ÊÄÈ »»¹ ²
Á'º»À ºÄʲ=Ä´ ¼»¸ ÊÄ º²¶ Á³Ä¾ Ä»»¸ ,»µ·À ²À¾Ä »¾·½ Êij² ,ËƳ ²"ÃÈÉ ¸É´Æ¶° .
Á´»¾»»¶ ¿Äµ Á·Æ ¿»ÊÆà »µ ÁɷʵÊij»² ³·Ì½ Á²½ Ë»Ë ¶ÀÀ ÊÌ·» ¸² ,ĺ²ɲ³
Á"ʶ »¹³Ë ,Á"ʶ·À »»¹ ÊÆà Êĵ ,É»µÈ ."Á²½
ÊÄÉ»ºË »»¸ Á·Æ º´²¸Ä´½²Â ʵý º²¶ Á·²
Êij»² É»¾³ ² Ä´»À·Ê² »µ Ê²Æ ´»µÂ³Ä´ ,¸Â·² Á·Æ Áº¾²¶²³Ã»·² ¼»¸ º²¶ ÊÄ"
.º»»ÉºÉ»»··Ä´ Á»»¸ ¼»¸ º²¶ ÃÄ ÊÄ·· ʲ .¼»¾ºÃÂ·É Á·² º·´ ·¸¸Å Áȸ²¸¯
·È ºÃ·²··Ä´ Á³²¶ ¿»Â½Ë Ä»»¸ ÁĸĴ º²¶ ,¿»² ·È ºÂ²Â ´·ÂÄ´ º»»ÊµÄ´
²Ã»»¸Ê»Àº´²¸ ."Á½²¸ Äû·Ê´ ,ÁĸĴ Á·²
º½²Â ÊÄ º´Ä¾Æ ,´Â²¾ Áʲ» ¸² Á¾»»ÈÊĵ !
.Êĺ²Â
¼¸Ç´À¸ »Á° ÇÁ²»Á° ÇÁ²
¾¯²¿¯» ¾´Ã¾´Ã
¾¯²¿¯»
¯Ç¸Æ¸ ¯Ç°± ¸¯³ ¿"Á» ³Ç´É ÇÃÀ É°¸Éº ¼´Å
»"µ ¾³¯Æ ¾É¿ ³È½ 'ÇƸ²Å³
º½»¾ Á»² Á·² ,¹"¾¹³¶¾ ¿»È»ÊÄÀ· ¿»µ»µ»
ÉÂĵ² Á² Á½²À ·È ´Â·ÀÄÂÊĺ·² ¿Äµ Á·Æ ¾È¸¿Áº¯½·¸½ Á¿¸¸µ - É´½² ÇÁ¿Á·»¯³¯° ¾´¯ ÇÁÀ¸´Ç± ÇÁ² ¾¸¯ ¾¸¸Ç¯ ·»¯ÃÈ ¯
·¾»Ä¾¶Ê·ÌÊÆòÁ³»»ÊË·È ,·Ê½¸¾· ·À˾
,µ»² ¿Äµ Ê²Æ Ê½¸ ² Á³»»¾³ ¾²¸ ÃÄ ,·ÌÀË ¼¸¿¸Á ÉǸ½È Áȸ»½¸³ ¸² ¾´¯ ¼¸Æ¸²Å ¾¸¯ ɴƸ°² - ³¶½È Á±¸²¿Á·È ¾¸¸µ ¾´¯
º²¶Ã²··¿»Ê·Ã»¾Ä³·É»µÈÊĵʲÆ
.Áʲ» ¾»Æ»·¸² ¸Â·² º»À ºÂ»·²··Ä´
?²» ò·· ÁÊĶ ·È ºÊ²·· ÊÄ »·· ´·ÂÄ´ ºË»Â ¿»² ³²¶ ÁºÉ¶ »Â² Êĵ ÊÄ´»Ã²Æ Á² ºË»Â ¼»¸ º³»»¶ ÃÄ
¾´Æ¸É ¯ - ³»¸»³ ɴŶ° ¸³¸´ .Ä´Ê ² º½²Êº µ»² Êĵ ,Ì·Ê·Ë »µ ´»µÂ³»»ÊË Êij² ,ºÂÄÉÄ´ Á»»¸ º´Ä¾Æ ò·· ¾ºÊÄ·· Á'º»À »·· ÊÀ²À
:·Â·Ë¾ ¾Ä Ê·´Ë
³²¶ ¼»² ò·· ¶ËÄÀ ² Ê»À ¼»² Á²ÀÊĵ
."¿»Ê·Ã» ¾Ä³ ² ¸»² ÊÄ ,»³Ê"
¾É¿ ³È½ 'Ç ¸¸° ɴŶ Ì·³»Ë¹ »µ Áû·· ºÃ¾²¸ ·µ ÁÄ·· »»²" ² :¶»¶ ¼½ ¶»¶Ë ¶ËÄÀ· ¼²·· »µ ºÊĶĴ ¼»² ¾Ä·· Áʲ» Ä»»À Á³Ä¾Æ² Á'½²Â"
ľĴ .¼»¸ º¾ÄÉ²Ë ÊĵÄÆ Êĵ º²¶ ."¾À»¶Á»²º²¶¿»Ê·Ã» ¾Ä³ ² ò·· ÊÄ ,¿»»¹ Çƹ ¿·È ÁÄÀ·ÉÄ´ ¾²À² ¸»² µ»² .¶¾ÄÀ ¾Ë Á»µ Ì»³ Á'Ê²Æ ÁÊÄ·· º¾ÄºËÄ´
ÁµÄʽʷµ ¿»² º»À º¾²··Ä´ ¼»¸ º²¶
º¾²ÀÊÆÃÀÊĵÁ·²Á²¼»¸Á¾»ÆÊĺľ³ .ºÊ»ÆĴû·² ¿»»¹ Çƹ Êĵ ºË»Â º²¶ µ»² Êĵ .¼·µ»Ë ² Êij»² Á¾Ä·· Äû»·· »µ º»À ¿»½²¾À ÄÈʲ··Ë »µ
Á·Æ µ¾»³ ÊĽ»¾ÊÄ»² ¾É»ºË ² Ʋʲ Ê»À ³Ê ÊÄ'³·Ë¹ Êĵ º²¶ ɲµÄ´ Êĵ" Á·² ¼·µ»Ë ¿Äµ Ê²Æ É˹ Á»»É º²¶Ä´ ľ·Æ ÁÄ´ÂÄʳ ºÄ·· ÊĵĻ .Á»»´·È ÁÄÀ·É
.ÊÌàɻµÈ ¿ÄÂĺ¾²¶²³ Á·² Áû·Ê´ ¿Äµ ²"º»¾Ë Á²Àµ¾ÄÆ ³²¸ 'Ê Á · ² ´ ¶ Çƹ ¿Äµ Ê²Æ ¶¾²Ë Á»»¸ ´»µÂÄ´»»¾Ê²Æ Á'Æ»·² Á¾ÄºËƲʲ ÃÄ ,ôij Äû·Ê´
º²ºË Á»² ?Á³»»¶Â² ¼»² ¾²¸ ·²··" ¿»² Åʲµ ÁÄÀ .¶»·¾ »µ »»³ º´²¸Ä´Êij»² .Êĺ·² µ»² Êĵ ºÄȽÄÊÉ ¿»»¹ "...Ê»² ºÂ»»À ò·· Á·² ¾²Ë´²··
,ÁÉÄºË Êĵ º»À Á»»´ ¿»² ÁÄÀ ºÉÂĵĴ ."'¿»Ê·Ã» ¾Ä³ ÁÌ ¶ËÀ 'Ê' Áľº»º²³ ,Áù» Á»»É ºË»Â ¸»² ÁÌ·¹À Êĵ ,»³Ê" "...Á´Ä··Æ²Ê² Á¾Ä·· Ì·Ê»³Ä »µ"
,ɻ˲µ²Á´²ÊºÄ´Êĺ²¶Æ²ÉÁ»»¸Å»·² ÁÌ ¶ËÀ 'ÊÊij»²ÃÄ·ÀËÊĸ·² ."¿½¹ µ»À¾Ì Á»»É ºË»Â .Ì··»ÂÄ º»À Á´»»¾·È ÊÄ º´Ä¾Æ
ÄÀÄʲ »µ ,¾ÉÄÊ ÄÈÊ·É »µ Êĺ·² Êij² ºÆ¾Ä¶ ,²µ .ÌÀ²¶ ¿¾·Ä Á² ¸»² ²µ"
,¾Ä¸ ÊĽ»»Ê ² Áº¾²¶²³ ¼»¸ º²¶ Êĵ»»¾É Ä»»¸ Á·Æ ¿Ä»»² º»À Áº¾²¶Ä´Æ² ºÊÄ·· ,ºÊĶĴ»»² ¼»¸ º²¶ ¿»»¹ Çƹ Êĵ Áµ Ê»À ºÄ·· ÁÄÀ ,Ä»ÈÉĺ²ÊÆ Á»»É ºË»Â
,µ»² ÊÄÂij»·¶Ä´ ² ,µ»² ÊÄ´»µ'Ì·É»³µ ² ."¾Ê·´ »µ ÁÄÂÄ'À̹'Ê²Æ ,Á»»¸
."º¾Ä··»µÅ»·²É»¾³ÊÄ´»¾»»¶²º»À ÁÄÀ·Éû·Ê² ºÄ·· "!¿Â¶»´ Á»² Á»»Ê²"
ÁÄ··Ä´ ¾²Àľ² ¸»² º½»¸Ä´ Á»»¸ .Á»µ ʸ´ Êĵ
ÊÄ´»µ'Ì·»Â¹·Ê Êĺ²¸ ² º»À ºÉĵ²³ Á·Æ Á»·Ë ¿·É ¼»² ,òµ ºË»Â ʲÂ"
´»µÂĺËÊĺ²¶ºÂĶÄ»»¸Á»² .¾½»»ÀË .Á´²¸ ¼»² ¾Ä·· ."ºÊ²µ
¾»·À Ä»»¸ ,¾'À»¾¶Ì ² ,Ì·»ÂËÀ ² Á´²ÊºÄ´ Á'½²Â Á½²¾ ɲÀËÄ´ º´Ä¾Æ ÊÄ
¸»² ºÃ»»´ Á»»¸ ,ºÄËÆÄËÄ´ ´»³»»² Á³²¶
Ì·»¹ Á»»¸ ´»µÂÄ»È ,É·¸»¹ º»À ¾·Æ ÁÄ··Ä´ ÁÄ··Ä´ ¸»² ÃÄ Êij² ,¾ºÊÄ·· »µ ÁÊ»Æû·²
ÁÄ··Ä´ ¸»² ÃÄ ,¾ºÊÄ·· ² »·· ÊÄÆ»º ¼²Ã²
ÁÀ¹Â 'ÊÉ"¶Ê¶ ,»³Ê ÊÄ´»¾»»¶ Á»»¸ Á·Æ º³Ä¾Ä´ ÊÄ º²¶ ·µ¾··¶ ¿·»À .³»È»· ÌÀ²
ÊÄÀÄʲ Á»»¸ Á»² .¾"ɷȸ ÊÄ··²¾ÃÄʳ ,Å·´³ ÁÄ··Ä´ ÁÄÂĸ ¿»Ê·Ã» »µ ,ÊÄÈ »»¹ ²
Á'º»À ºÄʲ=Ä´ ¼»¸ ÊÄ º²¶ Á³Ä¾ Ä»»¸ ,»µ·À ²À¾Ä »¾·½ Êij² ,ËƳ ²"ÃÈÉ ¸É´Æ¶° .
Á´»¾»»¶ ¿Äµ Á·Æ ¿»ÊÆà »µ ÁɷʵÊij»² ³·Ì½ Á²½ Ë»Ë ¶ÀÀ ÊÌ·» ¸² ,ĺ²ɲ³
Á"ʶ »¹³Ë ,Á"ʶ·À »»¹ ÊÆà Êĵ ,É»µÈ ."Á²½
ÊÄÉ»ºË »»¸ Á·Æ º´²¸Ä´½²Â ʵý º²¶ Á·²
Êij»² É»¾³ ² Ä´»À·Ê² »µ Ê²Æ ´»µÂ³Ä´ ,¸Â·² Á·Æ Áº¾²¶²³Ã»·² ¼»¸ º²¶ ÊÄ"
.º»»ÉºÉ»»··Ä´ Á»»¸ ¼»¸ º²¶ ÃÄ ÊÄ·· ʲ .¼»¾ºÃÂ·É Á·² º·´ ·¸¸Å Áȸ²¸¯
·È ºÃ·²··Ä´ Á³²¶ ¿»Â½Ë Ä»»¸ ÁĸĴ º²¶ ,¿»² ·È ºÂ²Â ´·ÂÄ´ º»»ÊµÄ´
²Ã»»¸Ê»Àº´²¸ ."Á½²¸ Äû·Ê´ ,ÁĸĴ Á·²
º½²Â ÊÄ º´Ä¾Æ ,´Â²¾ Áʲ» ¸² Á¾»»ÈÊĵ !
.Êĺ²Â
